Από πού πήραν το όνομά τους τα διάσημα ποτά

Τι είναι ποτό;

Ποτό ονομάζεται ένα υγρό το οποίο προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση. Πέρα από την κάλυψη βασικών αναγκών, τα ποτά αποτελούν τμήμα της ανθρώπινης κοινωνίας. Αν και όλα τα ποτά και αναψυκτικά, συμπεριλαμβανομένων των χυμών και των ανθρακούχων ποτών, αποτελούνται από νερό, το νερό δεν θεωρείται το ίδιο αναψυκτικό. Τα αλκοολούχα ποτά περιέχουν και αιθανόλη (αλκοόλ ή οινόπνευμα).

ποτό < αρχαία ελληνική ποτόν, ουδέτερο του επιθέτου ποτός

 Τα παλαιότερα αρχαιολογικά στοιχεία παραγωγής κρασιού έχουν βρεθεί στη Γεωργία (π. 6000 π.Χ.) και στο Ιράν (π. 5000 π.Χ.). Η μπύρα είναι γνωστό ότι παραγόταν στην νεολιθική Ευρώπη από το 3000 π.Χ..

Η κατανάλωση ποτών αποτελεί επίσης σημαντικό τμήμα της κοινωνικοποίησης κατά τη διάρκεια των αιώνων. Στην Αρχαία Ελλάδα, η κοινωνική συνεύρεση με σκοπό την κατανάλωση ποτών ήταν γνωστή ως συμπόσιο, όπου καταναλωνόταν οίνος κεκραμμένος (δηλαδή νερωμένος).

 Στην Αρχαία Ρώμη μια παρόμοια εκδήλωση ονομαζόταν convivium. Πολλές από τις πρώτες κοινωνίες θεωρούσαν το αλκοόλ δώρο των θεών, με αποτέλεσμα τη δημιουργία θεών όπως ο Διόνυσος. Αντίθετα, άλλες θρησκείες, όπως ο μουσουλμανισμός, είτε απαγορεύουν είτε αποθαρρύνουν την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών για διάφορους λόγους.

Ας δούμε  στη συνέχεια πως πήραν το όνομά τους τα διάσημα ποτά σε όλο τον κόσμο ,αλλά και κάποια αποκλειστικά ελληνικά:

ΚΡΑΣΙ-ΟΙΝΟΣ

Κρασί: η λέξη “κρασί” αντικατέστησε τη αρχική  λέξη “οίνος” . Η λέξη κατάγεται, με μεσολάβηση των τύπων κρασίν < κρασίον, από τη λέξη κράσις (ανάμειξη), που με τη σειρά της είναι παράγωγο του ελληνικού θέματος κρα (<ρήμα κεράννυμι= αναμειγνύω και το ουσιαστικό κρατήρ= σκεύος ανάμειξης οίνου με νερό).

Όσο για τη λέξη οίνος  μπορεί να προέρχεται από τη ρίζα *wei- "να γυρίσω ,να λυγίσω,μιας και τα κλαδιά του φυτού μπορούν εύκολα να λυγίσουν.Από   την ίδια ρίζα προέρχεται  και η λέξη βίδα .Αν παρατηρήσουμε την άκρη-ελικα του αμπελιού μοιάζει με την έλικα της βίδας

Η ετυμολογία της λέξης κρασί, αντανακλά τη συνήθεια των αρχαίων Ελλήνων να πίνουν το κρασί τους ανακατεμένο με νερό, σε σκεύη που ονομάστηκαν «κρατήρες». Το νερωμένο κρασί ονομάζονταν  «κεκραμένος οίνος» ενώ το ανέρωτο «άκρατος».

Το να πίνει κάποιος κρασί που δεν είχε αναμειχθεί με νερό (“άκρατος οίνος”) θεωρούνταν βαρβαρότητα και συνηθιζόταν μόνο από αρρώστους ή κατά τη διάρκεια ταξιδιών ως τονωτικό. Αναφέρεται μάλιστα ότι κάποιος νομοθέτης το είχε απαγορεύσει επί ποινή θανάτου.

ΜΠΙΡΑ

ένα από τα πιο  κοινά αλκοολούχα ποτά. Η ελληνική λέξη για το εν λόγω ποτό είναι  «ζύθος», που αναφέρονταν σε  ποτό φτιαγμένο  από το Αιγυπτιακό κριθάρι. Η ρίζα της λέξης είναι το ρήμα  «ζέω» που σημαίνει «βράζω», αναφερόμενο προφανώς στον τρόπο κατασκευής του ποτού. Το λατινογενές «μπίρα» προέρχεται από την ιταλική λέξη «birra» που με την σειρά της έχει τις ρίζες της στο λατινικό «biber /bibere»= ποτό /πίνω. Άρα η ορθή ορθογραφία της λέξης είναι «μπίρα» και όχι «μπύρα».

ΟΥΙΣΚΙ

Ως ουίσκι χαρακτηρίζεται ευρεία κατηγορία οινοπνευματωδών ποτών που αποστάζονται από τη ζυμωμένη πολτοποίηση κριθαριού και ωριμάζουν σε ξύλινα βαρέλια. Οι διάφορες ποικιλίες παρασκευάζονται από διάφορα δημητριακά, και περιλαμβάνουν: το κριθάρι, τη σίκαλη, τον σίτο, και το καλαμπόκι. Η ονομασία (αγγλ. και σκωτσ. Whisky αμερ. και ιρλ. Whiskey) ετυμολογείται από μια κελτική λέξη (Uisge Beatha) η οποία σημαίνει νερό της ζωής και αρχικά αναφερόταν σε όλα τα προϊόντα απόσταξης τα οποία χρησιμοποιούνταν για φαρμακευτικούς σκοπούς.

ΚΟΝΙΑΚ

Το κονιάκ είναι ποικιλία μπράντι η οποία πήρε το όνομά της από την πόλη Κονιάκ στη Γαλλία. Παράγεται από κρασί από την οινοπαραγωγική περιοχή που περιβάλλει την πόλη Κονιάκ, στον γαλλικό νομό Σαράντ, στην περιοχή Πουατού-Σαράντ. Το κονιάκ είναι προϊόν προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης και η παραγωγή πρέπει να πληροί ορισμένες νομικές προϋποθέσεις, όπως να προέρχεται από συγκεκριμένες ποικιλίες σταφυλιών, με την ποικιλία τρεμπιάνο, τοπικά γνωστή ως Σαιν-Εμιλιόν, να είναι αυτή που χρησιμοποιείται περισσότερο

ΣΑΜΠΑΝΙΑ

Η σαμπάνια (γαλλ. champagne-κυριολεκτικά εξοχή-χωράφια) είναι εκλεκτός αφρώδης οίνος που παράγεται από σταφύλια που καλλιεργούνται στη Γαλλία και πιο συγκεκριμένα στην περιοχή της Καμπανίας (γαλλ. Champagne) απ' όπου πήρε και το όνομα της. Ο όρος "σαμπάνια" χρησιμοποιείται ως γενικός όρος για τον αφρώδη οίνο, αλλά πολλές χώρες τον χρησιμοποιούν αποκλειστικά για αφρώδεις οίνους που προέρχονται απ' την Καμπανία και παράγονται σύμφωνα με τους κανόνες της διπλής ζύμωσης και παλαίωσης.

ΜΠΡΑΝΤΥ

το μπράντυ ή μπράντι είναι οινοπνευματώδες ποτό το οποίο προέρχεται από την απόσταξη κρασιού και άλλα ζυμωμένα φρούτα. Η λέξη προέρχεται από την ολλανδική λέξη brandewijn, η οποία σημαίνει «καμένο κρασί» ή «κρασί που καίει» αναφερόμενο στην θερμότητα που απαιτείται για την απόσταξη του.  Στην πόλη  Cognac στη Γαλλία παράγεται το διάσημο κονιάκ  ένα μπράντι που δημιουργείται με διπλή απόσταξη κρασιού και στη συνέχεια παλαιώνει σε δρύινα βαρέλια.

ΒΟΤΚΑ

το ποτό ήταν ήδη γνωστό στη Ρωσία από τις αρχές του 16ου αιώνα, αφού η λέξη βότκα  σήμαινε νεράκι (voda στα ρωσικά και wódka  στα πολωνικά). Αυτό μπορεί κανείς να το ερμηνεύσει ως αποτύπωση της ποσότητας νερού που χρησιμοποιείται στην παραγωγή της βότκας,

ΤΖΙΝ

προήλθε από ένα απόσταγμα με βάση τον κέδρο που κυκλοφορούσε το 14ο αιώνα στη Φλάνδρα και λέγεται ότι είχε προστατευτικές ιδιότητες ενάντια στην πανούκλα. Ο κόσμος όχι απλώς έπινε το ποτό, αλλά φορούσε και μάσκες με καρπούς κέδρου ως προστασία. Οι Δανοί και οι Φλαμανδοί ονόμασαν το καινούριο ποτό Jenever (από το όνομα του κέδρου), από όπου προήλθε και η αγγλική ονομασία του τζιν.

ΡΟΥΜΙ

η προέλευση της λέξης «ρούμι» είναι συγκεχυμένη. Πιθανότερα έχει την ρίζα «rum» που προκύπτει από τη λέξη «rumbullion» -της αγγλικής αργκό του 17ου αιώνα- και σήμαινε «οχλαγωγία, χαρά και διασκέδαση».

ΣΑΚΕ

Το σάκε είναι οινοπνευματώδες ποτό που παράγεται και καταναλώνεται στην Ιαπωνία και προέρχεται από ζυμωμένο ρύζι. Η λέξη σάκε στα ιαπωνικά μπορεί να αναφέρεται σε κάθε είδους οινοπνευματώδες ποτό, ενώ στα αγγλικά αναφέρεται συγκεκριμένα στο ποτό Νιχονσου (日本酒). Έχει χρώμα χλωμό χρυσό και είναι ελαφρώς γλυκό, με γεύση που μοιάζει με κεράσι. Η περιεκτικότητά του σε αλκοόλ είναι 18 με 20 %.

ΒΕΡΜΟΥΤ

προέρχεται από την γερμανική λέξη wormut (γαλλικά  Vermouth) που αναφέρεται στο φυτό  άψινθος, που χαρακτηρίζεται από την πικρή του γεύση και υπονοεί την προσθήκη του στο σχηματισμό του ποτού.

ΛΙΚΕΡ

Από  την γαλλική λέξη  liqueur  η οποία προέρχεται από το λατινικό απαρέμφατο  «liquifacere» που σημαίνει διαλύω και αναφέρεται στην διάλυση των αρωμάτων και των γεύσεων στο οινόπνευμα. Στη Ρόδο μάλιστα φτιάχνονταν  παλιότερα  το  Sette Herbe, ένα σκουροπράσινο χωνευτικό λικέρ από 7 βότανα που  έφτιαχναν οι Φραγκισκανοί  μοναχοί στη Μονή της  Φιλέρημου. Τα βότανα τα μάζευαν από τον λόφο της Φιλέρημου  και είναι γνωστά μόνον τα τέσσερα: το φασκόμηλο, η ρίγανη, το θυμάρι και η αψιθιά.

ΟΥΖΟ

η ονομασία ούζο, σύμφωνα με ορισμένους, προέρχεται από την τουρκική λέξη üzüm, που σημαίνει “τσαμπί σταφύλι” και “αφέψημα από σταφίδες”. Κατ’  άλλους  από το γεγονός ότι  μια εταιρία εξήγαγε το ποτό αυτό στη Μασσαλία και στα κιβώτια της εξαγώγιμης παρτίδας αναγραφόταν η φράση “uso Massalia”= δηλαδή “προς χρήση στη Μασσαλία». Στη συνέχεια έφυγε η λέξη “Μασσαλία” και έμεινε η λέξη uso. 

ΡΑΚΙ-ΤΣΙΚΟΥΔΙΑ

Η ονομασία ρακή είναι το απόσταγμα που παράγεται από  ρώγες σταφυλιών (στεμφύλων). Στα αρχαία ελληνικά η ρώγα λεγόταν ραξ (ή ιωνικά ρωξ). Η ρακή λέγεται και τσικουδιά, επειδή τα στέμφυλα στην Κρήτη λέγονται και τσίκουδα. Η λέξη τσίκουδα είναι παραλλαγή της λέξης κούκουδα που σημαίνει κουκούτσια.

Σε άλλα μέρη της Ελλάδος τα στέμφυλα ονομάζονται και τσίπουρα οπότε εκεί η ρακή λέγεται και τσίπουρο.  Άλλοι υποστηρίζουν πως  η λέξη έχει τουρκική προέλευση από την λέξη raki <αραβικά araq(ΑΠΌΣΤΑΞΗ) που ήταν είδος γλυκού χυμού της Μέσης Ανατολής φτιαγμένου από σπόρους σιταριού και ρυζιού.

ΤΣΙΠΟΥΡΟ

Το Τσίπουρο είναι η ονομασία ενός ποτού που παράγεται από σταφύλια στην ηπειρωτική Ελλάδα. Είναι ένα ελληνικό δημοφιλές οινοπνευματώδες ποτό το οποίο ξεκίνησε την πορεία του πιθανόν πριν από επτά περίπου αιώνες στα μοναστήρια του Αγίου Όρους. Η τσικουδιά είναι η αντίστοιχη γεωγραφική ένδειξη για την Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου. Σε άλλες χώρες, παρόμοια ποτά είναι η ιταλική γκράπα, το αράκ-ρακί της Μέσης Ανατολής και η ζιβανία της Κύπρου.

Το τσίπουρο έχει τις περισσότερες φορές 36 με 45 αλκοολικούς βαθμούς. Η βασική διαφορά του με τη ρακή-τσικουδιά είναι ότι το τσίπουρο συνηθίζεται να είναι διπλής απόσταξης και συχνά σε κάποιες περιοχές προστίθενται διαφορά αρωματικά. Δεν πρέπει να συγχέεται με το ούζο, διαδεδομένο ελληνικό ποτό με διαφορετικό τρόπο παρασκευής.

ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

https://www.etymonline.com/

https://www.wikipedia.org/

https://en.wiktionary.org/