Λεξικό της πληροφορικής

Τι είναι πληροφορική

Η Πληροφορική είναι θετική και εφαρμοσμένη επιστήμη και ερευνά τις τεχνολογικές εφαρμογές σε αυτοματοποιημένα υπολογιστικά συστήματα, από τη σκοπιά της σχεδίασης, της ανάπτυξης, της υλοποίησης, της διερεύνησης, της ανάλυσης και της προδιαγραφής τους την απόκτηση, την εκπροσώπηση, την επεξεργασία, την αποθήκευση, την επικοινωνία και την πρόσβαση στις πληροφορίες.

ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Τα εν λόγω υπολογιστικά συστήματα συνήθως είναι ηλεκτρονικές και ψηφιακές συσκευές, όμως τυπικά αυτό δεν είναι απαραίτητο αφού έχουν υπάρξει και μηχανικοί ή κβαντικοί υπολογιστές. Καθώς τα δεδομένα εισόδου, τα οποία ένας αλγόριθμος επεξεργάζεται, και τα δεδομένα εξόδου, τα οποία παράγει μετά την επεξεργασία και τη λήξη των υπολογισμών, αποτελούν κωδικοποιημένες πληροφορίες, η πληροφορική μπορεί επίσης να γίνει αντιληπτή ως η επιστήμη που ερευνά θεωρητικές μεθόδους και πρακτικούς μηχανισμούς διαχείρισης πληροφοριών. Η τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνίας άρχισε να λαμβάνει χώρα ευρέως μετά το 1970, με αποτέλεσμα σημαντικές κοινωνικές, οικονομικές και τεχνολογικές αλλαγές σε διεθνές επίπεδο.

Το 1957 επινοήθηκε ο όρος informatik από τον Γερμανό επιστήμονα Καρλ Στάινμπουχ (Karl Steinbuch), ο οποίος εξέδωσε μία εργασία με τίτλο Informatik: Automatische Informationsverarbeitung («Πληροφορική: Αυτόματη Επεξεργασία Πληροφοριών»). Από εκεί προέκυψε κατόπιν, ως δάνειο, η αγγλική λέξη informatics (=πληροφορική). Την ίδια περίοδο στις ΗΠΑ, ο όρος computer science (=επιστήμη υπολογιστών) εμφανίστηκε γραπτώς το 1959 σε επιστημονικό άρθρο ο συγγραφέας του οποίου ζητούσε την ίδρυση «Σχολής Επιστημών Υπολογιστών» (School of Computer Sciences), κατ' αναλογία με τη «Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων» του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ που είχε ιδρυθεί το 1921. Το προτεινόμενο όνομα δικαιολογούνταν με το σκεπτικό ότι αυτή η «επιστήμη υπολογιστών», όπως η «επιστήμη διαχείρισης» (η σημερινή επιχειρησιακή έρευνα) είναι εφαρμοσμένος και διεπιστημονικός γνωστικός τομέας, αλλά με όλα τα χαρακτηριστικά ενός διακριτού ακαδημαϊκού πεδίου. Οι εν λόγω προσπάθειες ευοδώθηκαν και αρκετά Πανεπιστήμια στις ΗΠΑ άρχισαν να ιδρύουν τμήματα πληροφορικής υπό τον τίτλο «Επιστήμης Υπολογιστών», με πρώτο το Πανεπιστήμιο Περντιού το 1962.

Το 1962 επινοήθηκε επίσης ο ομόηχος με το γερμανικό informatik όρος informatique, από τον Γάλλο Φιλίπ Ντρέυφους, ως συνδυασμός των λέξεων information (=πληροφορία) και automatic (=αυτόματη), προκειμένου να περιγραφεί η επιστήμη της αυτόματης επεξεργασίας πληροφοριών. Από τα γαλλικά ο όρος πέρασε στις υπόλοιπες λατινογενείς γλώσσες, στις σλαβικές γλώσσες και, τελικά, στα ελληνικά ως πληροφορική. Η κατάληξη (-ique στα γαλλικά, -ics στα αγγλικά, -ική στα ελληνικά) επιλέχθηκε ώστε να ταιριάζει με προϋπάρχοντα ονόματα επιστημονικών πεδίων αλλά και πρακτικών εφαρμογών (π.χ. φυσική, πολιτική, τακτική κλπ).

Το γαλλογερμανικό informatik / informatique πολύ γρήγορα μετά την εμφάνισή του, ύστερα από μία αρχική περίοδο σύγχυσης, άρχισε να γίνεται αντιληπτό ως συνώνυμο του αγγλοσαξονικού όρου computer science. Ωστόσο η επιστήμη υπολογιστών κατανοείται εναλλακτικά και ως ένα πιο περιορισμένο επιστημονικό πεδίο, προσανατολισμένο μόνο στη θεωρητική πληροφορική και στα μαθηματικά της θεμέλια (όπως συμβαίνει στο διάσημο απόφθεγμα του Έντσγκερ Ντάικστρα), αντίληψη που σήμερα απέχει από την κοινή ομολογία και τα καταρτισμένα προγράμματα σπουδών πληροφορικής ανά τον κόσμο. Το 1966, ο Δανός επιστήμονας Πέτερ Νάουρ πρότεινε εναλλακτικά τον όρο datalogy (ελεύθερη απόδοση: δεδομενολογία) για να περιγράψει την πληροφορική, δίνοντας έτσι λεκτική έμφαση όχι στους ίδιους τους υπολογιστές αλλά στην αξιοποίησή τους για αυτοματοποιημένη επεξεργασία δεδομένων, με το σκεπτικό ότι ένα σημαντικό μέρος της πληροφορικής δεν αφορά τις ίδιες τις υπολογιστικές μηχανές. Η προσπάθεια αυτή δεν είχε απήχηση και ο όρος περιορίστηκε στις σκανδιναβικές χώρες, ενώ σε κάθε περίπτωση στα γερμανικά η λέξη informatik συνιστά την ορθή μετάφραση του αγγλικού όρου computer science.

Ας εξηγήσουμε κάποιους όρους και ακρωνύμια της πληροφορικής

3D

Στους υπολογιστές όταν αναφερόμαστε στις τρεις διαστάσεις, περιγράφουμε μια εικόνα η οποία δίνει την αίσθηση του βάθους. Η δημιουργία εικόνων 3D περιλαμβάνει συνήθως τρεις φάσεις: α) tesselation, δημιουργία τρισδιάστατου μοντέλου με πολλά πολύγωνα τα οποία συνδέονται μεταξύ τους, β) geometry, εφαρμογή σκιάσεων και χρωματισμός των πολυγώνων, και γ) rendering, εμφάνιση αντικειμένων με λεπτομέρεια.

ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line)

Το ADSL είναι μια τεχνολογία για τη μετάδοση ψηφιακών πληροφοριών σε πολύ υψηλές ταχύτητες, μέσα από τις υπάρχουσες τηλεφωνικές γραμμές. Οι ταχύτητες μεταφοράς δεδομένων που μπορούν να επιτευχθούν, κυμαίνονται από τα 512Kbps έως τα 6Mbps, όσον αφορά την λήψη δεδομένων, ενώ για την αποστολή δεδομένων ξεκινούν από τα 16 έως 640Kbps.

Android

Το Android είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα λογισμικού για κινητές συσκευές. Περιλαμβάνει λειτουργικό σύστημα, ενδιάμεσο λογισμικό για την διαλειτουργικότητα εφαρμογών και πολλές βασικές λειτουργίες για κινητές συσκευές. Η Google σε συνεργασία με την HTC παρουσίασε την πρώτη συσκευή Androind στα τέλη του 2008. 

Antivirus

Τα Antivirus προγράμματα χρησιμοποιήθηκαν αρχικά για τον καθαρισμό του υπολογιστή από προγράμματα ιούς. Τα σύγχρονα Antivirus, όμως, στοχεύουν στην ενεργή προστασία του υπολογιστή σας από ιούς. Για να το καταφέρουν αυτό χρειάζονται συνεχή ενημέρωση για νέους ιούς. Έτσι, είναι πολύ σημαντικό στην εποχή μας όχι μόνο να έχετε πάντα ενεργό ένα τέτοιο πρόγραμμα αλλά και να το ενημερώνεται συχνά για νέες εκδόσεις (update).

BIOS

Το BIOS (basic input/output system) είναι το πρόγραμμα που ξεκινά το λειτουργικό σύστημα όταν ανοίγετε τον υπολογιστή σας. Επίσης, διαχειρίζεται τη ροή των δεδομένων μεταξύ του επεξεργαστή και περιφερειακών συσκευών όπως το πληκτρολόγιο, τον σκληρό δίσκο, την κάρτα οθόνης, τον εκτυπωτή κ.α. Το BIOS προγραμματίζεται σε μία EPROM και εκτελείται απευθείας όποτε ανάβετε τον υπολογιστή ή πατάτε το πλήκτρο επανεκκίνησης (reset). Τις ρυθμίσεις του BIOS μπορείτε να τις δείτε αν πατήσετε το πλήκτρο “Delete” αμέσως μόλις ανοίξετε το PC, π.χ. για να ορίσετε ποιος σκληρός δίσκος έχει το λειτουργικό σύστημα (π.χ. ποιος είναι ο C: για όσους από σας χρησιμοποιείτε τα Windows).

Bit (binary digit)

Τα bits είναι δυαδικά ψηφία. Τα δυαδικά ψηφία χρησιμοποιήθηκαν από το δυαδικό σύστημα αρίθμησης και είναι τα εξής δύο: 0, 1. Οι υπολογιστές χρησιμοποιούν bits για την αναπαράσταση της πληροφορίας. Έτσι στο σκληρό δίσκο, στη RAM, κλπ, ο υπολογιστής ουσιαστικά αποθηκεύει μηδενικά και άσσους.

bmp

Πρωτόκολλο της Microsoft που επιτρέπει την αποθήκευση εικόνων. Το bmp αποθηκεύει το χρώμα για κάθε pixel της εικόνας. Έτσι αν αποθηκεύσετε σαν bmp αρχείο (π.χ. από τη ζωγραφική των Windows) μια εικόνα 800x600 pixels με βάθος χρώματος 1 byte (2^8=256 χρώματα), αυτή θα καταλαμβάνει περίπου 480Kbytes (800x600x1), ενώ αν την αποθηκεύσετε με βάθος χρώματος 24 bit (δηλαδή για να αναπαραστήσουμε το χρώμα θέλουμε 24/8=3 bytes) το bmp θα καταλάβει χώρο ίσο περίπου με 1,4Mbyte (800x600x3). Το μέγεθος του αρχείου είναι ανεξάρτητο από το περιεχόμενο (π.χ. πλήθος χρησιμοποιούμενων χρωμάτων, πλήθος pixels με το ίδιο χρώμα, κλπ).

bmp

Πρωτόκολλο της Microsoft που επιτρέπει την αποθήκευση εικόνων. Το bmp αποθηκεύει το χρώμα για κάθε pixel της εικόνας. Έτσι αν αποθηκεύσετε σαν bmp αρχείο (π.χ. από τη ζωγραφική των Windows) μια εικόνα 800x600 pixels με βάθος χρώματος 1 byte (2^8=256 χρώματα), αυτή θα καταλαμβάνει περίπου 480Kbytes (800x600x1), ενώ αν την αποθηκεύσετε με βάθος χρώματος 24 bit (δηλαδή για να αναπαραστήσουμε το χρώμα θέλουμε 24/8=3 bytes) το bmp θα καταλάβει χώρο ίσο περίπου με 1,4Mbyte (800x600x3). Το μέγεθος του αρχείου είναι ανεξάρτητο από το περιεχόμενο (π.χ. πλήθος χρησιμοποιούμενων χρωμάτων, πλήθος pixels με το ίδιο χρώμα, κλπ).

byte

Το byte είναι μια δυαδική λέξη η οποία αποτελούνταν από 8 bits όταν πρωτοεμφανίστηκε. Οι μνήμες των υπολογιστών αποθηκεύουν σειρές από bytes. Έτσι λοιπόν την χωρητικότητα μιας μνήμης (π.χ. RAM) την μετράμε σε bytes (π.χ. 256MB RAM σημαίνει μια RAM η οποία χωράει να αποθηκεύσει 256 εκατομμύρια ψηφιακές λέξεις). Κάθε γράμμα του αλφαβήτου χρειάζεται ένα byte για να αποθηκευτεί, άρα το όνομα Νίκος σε ένα αρχείο κειμένου θα καταλαμβάνει 5 bytes.

Cache

Η μνήμη cache παρεμβάλλεται μεταξύ της κύριας μνήμης (RAM) και του επεξεργαστή. Είναι μνήμη γρήγορης ταχύτητας (πολύ ακριβότερη από τη RAM) και χρησιμοποιείται από το λειτουργικό σύστημα για να μεταφέρει εκεί δεδομένα που θα χρειαστεί ο επεξεργαστής στο μέλλον ώστε να μην τα περιμένει από την «αργή» RAM. Ένα σύστημα λειτουργεί με μεγάλη απόδοση αν ο επεξεργαστής βρίσκει πάντα τα δεδομένα που χρειάζεται στην μνήμη cache. Φυσικά, όσο μεγαλύτερη η cache, τόσο μεγαλύτερη και η απόδοση του επεξεργαστή.

CAD

Η σχεδίαση με την βοήθεια του υπολογιστή (Computer Aided Design – CAD) αναφέρεται σε προγράμματα, τα οποία επιτρέπουν σε μηχανικούς και αρχιτέκτονες να σχεδιάσουν οτιδήποτε στον υπολογιστή, να δουν τα σχέδιά τους από διαφορετικές γωνίες, να τα τυπώσουν, να κινηθούν εικονικά μέσα σε αυτά κλπ.. Αυτά τα σχέδια είναι συνήθως δισδιάστατα ή τρισδιάστατα μοντέλα και ο χρήστης τέτοιων συστημάτων συνήθως χρησιμοποιεί οθόνη υψηλής ευκρίνειας και εκτυπωτές υψηλής ποιότητας.

CAD-CAM

Ο όρος CAD/CAM (computer-aided design/computer-aided manufacturing) αναφέρεται σε λογισμικό το οποίο χρησιμοποιείται για να μπορέσουν μηχανικοί να σχεδιάσουν και να δώσουν οδηγίες για την αυτόματη παραγωγή ενός προϊόντος. Ολοκληρωμένα συστήματα CAD/CAM επιτρέπουν, για παράδειγμα, την σχεδίαση ενός ολοκληρωμένου κυκλώματος (τσιπ) σε έναν υπολογιστή και την ακόλουθη αυτόματη παραγωγή του από κατάλληλα συνδεδεμένες μηχανές.

CD (οπτικός δίσκος)

Το CD είναι ένας δίσκος στον οποίο γράφονται ψηφιακά δεδομένα. Τα δεδομένα αυτά μπορεί να τα αναγνώσει ο υπολογιστής μέσω τεχνολογίας λέιζερ. Ένα CD μπορεί να αποθηκεύσει 650-800 Mbytes δεδομένων. Το CD λέγεται και CD-ROM (παλιότερα, για να δείξει ότι χρησιμοποιείται για υπολογιστή καθώς ήταν γνωστά κυρίως τα μουσικά CD), ένα CD κενό, έτοιμο για εγγραφή, λέγεται CD-R (CD εγγραφής), ενώ ένα που επιτρέπει πολλαπλά γραψίματα λέγεται CD-RW (CD επανεγγραφής).

Cloud

Το υπολογιστικό νέφος (Cloud computing) ορίζεται ως η χρήση πόρων (υλικό ή/και λογισμικό) οι οποίοι διατίθενται στο διαδίκτυο σαν υπηρεσίες. Έτσι, κάποιος μπορεί να πάρει μέσω διαδικτύου πρόσβαση σε έναν υπολογιστή τον οποίο θα στήσει από την αρχή (π.χ. θα του εγκαταστήσει κάποιο λειτουργικό σύστημα, έναν εξυπηρετητή διαδικτύου, ένα σύστημα διαχείρισης βάσης δεδομένων, κλπ). Ο χρήστης θα στήσει αυτό τον υπολογιστή χωρίς να γνωρίζει που βρίσκεται φυσικά ή αν είναι ένα μηχάνημα ή μια εικονική μηχανή. Ο χρήστης λοιπόν αντιλαμβάνεται την ύπαρξη αυτού του υπολογιστή μέσα σε ένα σύννεφο υπολογιστών.

Computer program (πρόγραμμα υπολογιστή)

Ένα πρόγραμμα υπολογιστή είναι ένα σύνολο εντολών τις οποίες ο υπολογιστής πρέπει να εκτελέσει. Το πρόγραμμα φορτώνεται στη μνήμη του υπολογιστή και στη συνέχεια εκτελούνται μία-μία οι εντολές του. Στην μνήμη του υπολογιστή επίσης αποθηκεύονται τα δεδομένα τα οποία χειρίζεται το πρόγραμμα. Έτσι ένα πρόγραμμα μπορεί να πάρει από μια θέση μνήμης έναν ακέραιο και να βάλει σε μία άλλη το τετράγωνό του. Προγράμματα μπορείτε να γράψετε χρησιμοποιώντας γλώσσες προγραμματισμού όπως οι Java, C, C++, C#, Visual Basic, Pascal, Fortran, κ.α.

Cookie

Το cookie είναι ένα μήνυμα το οποίο μπορούν να αφήνουν οι servers που φιλοξενούν ιστοσελίδες στους υπολογιστές αυτών που επισκέπτονται αυτές τις σελίδες. Τα cookies μπορούν να χρησιμοποιηθούν ποικιλοτρόπως, καθώς βοηθούν τους servers να «θυμούνται» χρήστες που τους επισκέφτηκαν. Συνήθως θυμούνται τις προτιμήσεις του χρήστη ώστε να βλέπει τις σελίδες με τον τρόπο που του αρέσει, να βλέπει καινούργιες διαφημίσεις, ή θυμούνται ποιοι ψήφισαν σε μια on-line ψηφοφορία ώστε να μην τους αφήσουν να ξαναψηφίσουν.

CPU

Η κεντρική μονάδα επεξεργασίας (central processing unit) είναι παλιότερος όρος για αυτό που πλέον λέγεται επεξεργαστής (processor) ή μικροεπεξεργαστής (microprocessor). Ο μικροεπεξεργαστής είναι ένα μικροτσίπ που περιέχει τα κυκλώματα εκείνα τα οποία εκτελούν τις εντολές των προγραμμάτων.

CRM (Διαχείριση Σχέσεων με Πελάτες)

Ο όρος CRM (Customer Relationship Management) αναφέρεται σε μεθοδολογίες και λογισμικό τα οποία επιτρέπουν σε μια επιχείρηση να διαχειριστεί τις σχέσεις της με τους πελάτες της με ένα οργανωμένο τρόπο. Ένα CRM πληροφοριακό σύστημα μπορεί να βοηθήσει μια επιχείρηση να ανακαλύψει τους καλούς πελάτες της και να οργανώσει ακόμα και προσωποποιημένες προσφορές με αυτόματο τρόπο. Διατηρεί βάση δεδομένων με χαρακτηριστικά και κινήσεις πελατών, τα οποία είναι στη διάθεση των υπαλλήλων της εταιρίας ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν κατάλληλα σε νέα αιτήματα των πελατών.

CRT (οθόνες καθοδικού σωλήνα)

Οι οθόνες CRT (cathode ray tube) είναι οι κλασσικές οθόνες υπολογιστή που βασίζονται στην τεχνολογία του καθοδικού σωλήνα για τον χρωματισμό φωσφορίζουσας επιφάνειας στην οθόνη μέσω δέσμης ηλεκτρονίων τα οποία παράγονται στο πίσω μέρος της. Χαρακτηριστικό τους είναι ο μεγάλος όγκος. Οι έγχρωμες οθόνες CRT διαθέτουν τρεις πηγές ηλεκτρονίων, μία για το μπλε χρώμα, μία για το κόκκινο και μία για το πράσινο (RGB). Με την διαφοροποίηση στην ένταση κάθε χρώματος και τον συνδυασμό τους παράγονται όλα τα άλλα χρώματα.

Cursor (κέρσορας/δείκτης)

Όταν χρησιμοποιείτε έναν υπολογιστή με παραθυρικό λειτουργικό σύστημα υπάρχει στην οθόνη ένας δείκτης τον οποίο μπορείτε να κινήσετε με το ποντίκι. Αυτός ο δείκτης λέγεται κέρσορας. Θέση του κέρσορα λέγεται το τετράγωνο που αναβοσβήνει και στο οποίο γράφεται ο επόμενος χαρακτήρας που θα πληκτρολογήσετε σε έναν επεξεργαστή κειμένου.

Database (βάση δεδομένων)

Μια βάση δεδομένων είναι ένα σύνολο πληροφορίας το οποίο είναι οργανωμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι εύκολη η διαχείρισή του. Τυπικές χρήσεις μιας βάσης δεδομένων είναι η αναζήτηση στοιχείων, η συσχέτιση στοιχείων και η ενημέρωση στοιχείων. Συνήθως οι βάσεις δεδομένων αποτελούνται από πίνακες με πεδία και εγγραφές. Π.χ. ο πίνακας «μαθητές» έχει τα πεδία «ονοματεπώνυμο» και «τηλέφωνο», ενώ μία από τις εγγραφές του είναι η «Νάσος Δημητρίου, 2310123456». Οι πρώτες σύγχρονες βάσεις δεδομένων δημιουργήθηκαν τη δεκαετία του 1960.

Desktop (επιφάνεια εργασίας)

Σύμφωνα με μια έξυπνη μεταφορά από τον παραδοσιακό χώρο γραφείου, όπου κάθε εργαζόμενος έχει πάνω στο γραφείο του όλα τα εργαλεία που χρειάζεται για να δουλέψει (ρολόι, σημειωματάριο, ημερολόγιο, έγγραφα, φακέλλους, κλπ), η οθόνη την οποία βλέπει ο χρήστης ανοίγοντας τον υπολογιστή του λέγεται desktop. Μια τυπική επιφάνεια εργασίας περιέχει την γραμμή εργασιών (πόσα έγγραφα έχετε ανοιχτά μπροστά σας), τον κάδο ανακύκλωσης και συντομεύσεις για έγγραφα και προγράμματα που θέλετε να βρίσκετε με μία κίνηση (αυτά που χρησιμοποιείτε πιο συχνά). Όπως ένα γραφείο είναι πιο εργονομικό αν είναι τακτοποιημένο, το ίδιο συμβαίνει και με την επιφάνεια εργασίας. Μερικά λειτουργικά συστήματα επιτρέπουν στο χρήστη να έχει περισσότερες από μία επιφάνειες εργασίας.

Download (κατέβασμα αρχείων)

Το download είναι η διαδικασία κατά την οποία «κατεβάζετε» (μεταφέρετε) ένα αρχείο στον υπολογιστή σας από έναν απομακρυσμένο υπολογιστή. Η διαδικασία αυτή πρέπει να έχει ξεκινήσει από εσάς – συνειδητά θέλετε αυτό το αρχείο από έναν απομακρυσμένο υπολογιστή να έρθει στον δικό σας. Το αρχείο αυτό συνήθως το κατεβάζετε από έναν άλλο υπολογιστή με τη χρήση internet πρωτοκόλλων όπως το FTP, το HTTP, κλπ. Ακόμα, κάποιος δεσμός σε μία ιστοσελίδα μπορεί να οδηγεί στην έναρξη της διαδικασίας όταν δείχνει σε κάποιο αρχείο και όχι σε μία άλλη ιστοσελίδα.

Download manager

Ο download manager είναι ένα πρόγραμμα το οποίο αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας το κατέβασμα ενός ή περισσότερων αρχείων από το διαδίκτυο. Ο χρήστης ενός τέτοιου προγράμματος μπορεί να διακόψει τη λήψη ενός αρχείου και να τη συνεχίσει αργότερα, ή να προγραμματίσει ένα download για το βράδυ που δεν χρησιμοποιεί τον υπολογιστή του, κλπ. Ακόμη, ο download manager μπορεί να συνεργάζεται με τον browser ώστε να αναλαμβάνει αυτόματα το download συνδέσμων που παραπέμπουν σε αρχεία. Γνωστοί download managers είναι οι GoZilla και GetRight.

dpi

Ο όρος dpi (Dots Per Inch) είναι μονάδα μέτρησης ανάλυσης εικόνων. Μετρά τις εμφανιζόμενες κουκίδες ανά ίντσα (μία ίντσα είναι περίπου 2,5 εκατοστά). Όσο μεγαλύτερο το dpi τόσο πιο καθαρή και φυσική είναι η εικόνα. Ενδιαφέρει ιδιαίτερα όσους ασχολούνται με την ψηφιακή φωτογραφία και τις επαγγελματικές ψηφιακές εκτυπώσεις.

DVD

Το DVD (Digital Versatile Disc) είναι ο νεότερος τύπος CD ο οποίος προσφέρει χωρητικότητα της τάξης των 4,7 Gbytes δεδομένων. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για την αποθήκευση και διανομή ψηφιακών ταινιών καθώς χωρούσε άνετα μια ταινία διάρκειας 2 ωρών (ψηφιοποιημένη με το πρότυπο MPEG-2). Πλέον και αφού κυκλοφόρησαν οδηγοί εγγραφής DVD ενδέχεται πολύ σύντομα να αντικαταστήσουν τα παλιά CD. Τα DVD-Video περιέχουν ταινίες, τα DVD-ROM αναφέρονται σε DVD που περιέχουν δεδομένα ενώ τα DVD-RAM σε επανεγγράψιμα DVD δεδομένων. Τέλος, αντίστοιχα με τα CD, μπορεί να δείτε τους όρους DVD-R, DVD-RW για DVD εγγραφής και επανεγγραφής.

DVI

Το DVI (Digital Visual Interface, μτφ: Ψηφιακή Διεπαφή Εικόνας) είναι πρότυπο μετάδοσης σήματος video (με αντίστοιχο βύσμα) το οποίο χρησιμοποιείται για να συνδέσεις τον υπολογιστή με την οθόνη (βιντεοπροβολέα, κλπ). Στην εποχή μας πάει να αντικατασταθεί από το πρότυπο HDMI.

e-learning (μάθηση από απόσταση)

Το e-learning προέρχεται από τον όρο electronic learning (ηλεκτρονική μάθηση) όμως συναντάται και ως εξ'αποστάσεως εκπαίδευση (distance learning). Η εξ'αποστάσεως εκπαίδευση επιτρέπει την πρόσβαση στο εκπαιδευτικό υλικό συνεχώς μέσω του Παγκόσμιου Ιστού - Internet. Το περιεχόμενο της εκπαιδευτικής ύλης μπορεί να απαρτίζεται από κείμενο, ήχο και βίντεο. Οι εκπαιδευόμενοι έχουν την δυνατότητα επικοινωνίας με τον Καθηγητή και τους συμμαθητές τους μέσω ασύγχρονης ή σύγχρονης επικοινωνίας, η τελευταία επιτρέπει τη δημιουργία εικονικών τάξεων (virtual classrooms), για την επίλυση αποριών αλλά και την ανταλλαγή απόψεων. Πολλά προγράμματα e-learning παρέχουν εργαλεία για την αξιολόγηση της απόδοσης και του βαθμού αφομοίωσης των γνώσεων των εκπαιδευομένων.

Ethernet

Ο όρος ethernet αναφέρεται σε ένα πρότυπο ενσύρματης σύνδεσης υπολογιστών για την δημιουργία τοπικών δικτύων. Έγινε αποδεκτό επίσημα ως IEEE πρότυπο με κωδική ονομασία 802,3 το 1985. Ο υπολογιστής συνδέεται με καλώδιο ethernet σε κάποιο hub ή ADSL router. Όσοι υπολογιστές συνδέονται πάνω στο ίδιο hub δημιουργούν ένα τοπικό δίκτυο ενώ όταν το hub ή κάποιος υπολογιστής συνδεθούν με καλώδιο ethernet σε έναν ADSL router αποκτούν πρόσβαση στο διαδίκτυο.

FAQ (συχνές ερωτήσεις)

Μια συλλογή ερωτήσεων που γίνονται συχνά πάνω σε κάποιο θέμα μαζί με τις απαντήσεις τους λέγεται FAQ (Frequently Asked Questions). Όταν επισκέπτεστε για πρώτη φορά έναν δικτυακό τόπο μπορεί να σας δημιουργούνται κάποια ερωτηματικά πάνω σε αυτά που γράφονται εκεί. Πριν στείλετε email σε κάποιον υπεύθυνο αναζητήστε τον δεσμό FAQ ώστε να δείτε αν τα ερωτηματικά σας είναι ανάμεσα σε αυτά που διατυπώνουν συχνότερα οι επισκέπτες του τόπου, οπότε και θα βρείτε κατευθείαν τις απαντήσεις.

FAT

Ο πίνακας αρχείων ή FAT (File Allocation Table) διατηρεί μια λίστα από τα αρχεία που είναι αποθηκευμένα σε ένα σκληρό δίσκο και συσχετίζει κάθε αρχείο με τις αποθηκευτικές μονάδες (clusters) τις οποίες καταλαμβάνει. Τα clusters τα οποία καταλαμβάνει το αρχείο δεν είναι αναγκαστικά γειτονικά. Το λειτουργικό σύστημα συντηρεί το FAT και δημιουργεί ή σβήνει εγγραφές όταν ο χρήστης δημιουργεί ή καταστρέφει αρχεία αντίστοιχα. Το FAT έγινε γνωστό από το DOS και τα Windows 95 και προέβλεπε εγγραφές μήκους 16 bits, άρα για μέγεθος cluster 2.096 bytes χαρτογραφούσε δίσκο μεγέθους μέχρι 128 Mbytes ενώ για το πλέον μη πρακτικό μέγεθος cluster 8.192 bytes το επιτρεπτό μέγεθος του δίσκου έφτανε στα 512 MBytes. Πιο μοντέρνο το FAT32 (32 bit) επέτρεπε τη χρήση σκληρών δίσκων μεγέθους μέχρι 2 terabytes (2.000 GBytes).

Firewall

Το firewall είναι πρόγραμμα προστασίας από δικτυακές επιθέσεις αλλά και από προσπάθειες υποκλοπής των δεδομένων του υπολογιστή σας. Χρησιμοποιώντας ένα τέτοιο πρόγραμμα μπορείτε να ελέγξετε ποια από τα προγράμματά σας έχουν άδεια να προσπελαύνουν το Internet (π.χ. Internet Explorer, Outlook) και ποια να δέχονται κλήσεις από το Internet (π.χ. Messenger). Άρα είναι και πρόγραμμα που σας δίνει μεγαλύτερο έλεγχο πάνω στις δικτυακές κινήσεις που γίνονται από τον υπολογιστή σας.

Flash memory

Είναι μια μνήμη η οποία διατηρεί τα δεδομένα ανέπαφα και μετά την παύση λειτουργίας της. Είναι ένα είδος ROM στο οποίο μπορούμε να γράψουμε και να σβήσουμε δεδομένα. Τα δεδομένα οργανώνονται σε περιοχές (sections) έτσι ώστε μια περιοχή να μπορεί να σβηστεί με μία κίνηση (flash). Μνήμες flash χρησιμοποιούνται ώστε να ανταλλάσονται δεδομένα μεταξύ φορητών υπολογιστών καθώς έχουν πολύ μικρό μέγεθος και συνδέονται σε USB θύρες. Κατά κάποιο τρόπο έχουν αντικαταστήσει τις δισκέτες. Ακόμα χρησιμοποιούνται ευρέως για την αποθήκευση φωτογραφιών στις σύγχρονες ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές.

Font

Μια γραμματοσειρά είναι ένα σύνολο εκτυπώσιμων χαρακτήρων με συγκεκριμένο στυλ και μέγεθος. Επίσης, υπάρχουν οικογένειες γραμματοσειρών (typeface families). Οι πιο γνωστές τέτοιες οικογένειες είναι οι Arial και Times New Roman. Μια συγκεκριμένη γραμματοσειρά είναι η Arial μεγέθους 10 έντονα. Άλλη είναι η Times New Roman μεγέθους 12, κλπ. Όταν επεξεργάζεστε ένα κείμενο σε κάποιον επεξεργαστή κειμένου, όπως το Microsoft Word, μπορείτε να επιλέξετε από μία ευρεία γκάμα γραμματοσειρών για την εμφάνιση των γραμμάτων. Διάφορες εταιρίες και ιδιώτες δημιουργούν τις δικές τους γραμματοσειρές και ο αριθμός τους σύμφωνα με την Adobe ξεπερνά τις 30.000 σήμερα.

Forum (φόρουμ)

Είναι μια ομάδα συζήτησης στο internet. Κάθε συμμετέχοντας μπορεί να διατυπώσει ένα ερώτημα ή θέμα συζήτησης (ζήτημα) και από κει και πέρα καθένας μπορεί να διατυπώσει τη γνώμη του για το ζήτημα ή για μια από τις γνώμες που έχουν ήδη διατυπωθεί. Έτσι δημιουργείται ένα δένδρο για κάθε συζήτηση το οποίο έχει σαν ρίζα το ζήτημα και κάθε γνώμη σχηματίζει το δικό της κλαδί.

FPS

Είναι τα βιντεοπαιχνίδια δράσης πρώτου προσώπου (First Person Shooter). Χαρακτηριστικό τους είναι ότι βάζουν τον παίκτη ακριβώς στη θέση του ήρωα που ενσαρκώνει. Έτσι πέρα από την τρισδιάστατη πίστα ο παίκτης βλέπει από τον εαυτό του μόνο τα χέρια του. Αυτού του τύπου τα παιχνίδια εμφανίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 90 με πρώτους εκπρόσωπους τα θρυλικά Doom και Wolfenstein. Χαρακτηριστικό τους ο ρεαλισμός και, τελευταία, η πολλή βία.

FPS (καρέ ανά δευτερόλεπτο)

O όρος FPS (Frames per second) αναφέρεται στο ρυθμό δειγματοληψίας σταθερών εικόνων (καρέ) στην εγγραφής ή αναπαραγωγή βίντεο. Για να έχουμε ομαλή αναπαραγωγή του βίντεο, χρειάζεται ρυθμός δειγματοληψίας τουλάχιστον 20 FPS. Ο όρος αυτός, όπως καταλαβαίνετε, χρησιμοποιείται για να αποδώσουμε την ποιότητα ενός βίντεο. Όσο πιο πολλά FPS τόσο καλύτερη είναι η ποιότητά του.

gif

H μορφή αποθήκευσης εικόνων gif (Graphic Interchange Format) αναπτύχθηκε από την Compuserve. H μορφή gif χρησιμοποιεί μια τεχνική, η οποία δεν αποθηκεύει το χρώμα του κάθε pixel (όπως η μορφή bmp) αλλά ομάδων pixels, καθώς συνήθως πολλά γειτονικά pixels έχουν το ίδιο χρώμα. Ακόμα, παρόλο που επιτρέπει παλέτα 16 εκατομμυρίων χρωμάτων, μόνο 256 από αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν μέσα στην εικόνα (άρα μειώνεται η ποιότητά της αν αρχικά είχε περισσότερα). Σε αντίθεση με το bmp το μέγεθος του αρχείου αλλάζει ανάλογα με την ποσότητα των χρωμάτων και την ύπαρξη περιοχών με ίδιο χρώμα.

GIS

Τα γεωγραφικά πληροφοριακά συστήματα, ή GIS (geographical information systems), είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση πληροφοριακών συστημάτων τα οποία είναι ικανά να συγκεντρώνουν, να επεξεργάζονται, να τροποποιούν και να παρουσιάζουν δεδομένα, τα οποία αναφέρονται σε γεωγραφικές περιοχές. Τα GIS χρησιμοποιούνται για πρόβλεψη καιρού, προγραμματισμού χρήσης γης κ.α.. Στα GIS η πληροφορία συσχετίζεται με γεωγραφικές συντεταγμένες με μια διαδικασία που λέγεται geocoding (γεω-κωδικοποίηση). Μια από τις βασικές τους ιδιότητες είναι η ικανότητα να απεικονίζουν πληροφορίες πάνω σε χάρτες.

GPS

Το GPS (Global Positioning System) είναι ένα σύστημα εύρεσης της θέσης του χρήστη πάνω στη γη (εύρεση συντεταγμένων). Δημιουργήθηκε από το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ αλλά πλέον χρησιμοποιείται και για εμπορικούς σκοπούς πέρα από στρατιωτικούς. Στηρίζεται σε ένα σμήνος 24 δορυφόρων και σε κατάλληλο λογισμικό για την εύρεση του στίγματος του χρήστη με ακρίβεια 10 μέτρων περίπου. Μπορεί να υπολογίσει ακόμα και το ύψος από την επιφάνεια της γης. Για να το χρησιμοποιήσει κάποιος πρέπει να αγοράσει μια ειδική συσκευή η οποία μπορεί να συνδεθεί με τον υπολογιστή, το PDA κ.α.. Μέχρι το 2008 θα είναι επιχειρησιακό και το Ευρωπαϊκό αντίστοιχο σύστημα που λέγεται galileo.

Hardware (υλικό)

Το υλικό αποτελεί την φυσική πλευρά των υπολογιστών. Σε αντίθεση με το λογισμικό, το υλικό μένει πάντα σταθερό. Έτσι στον ίδιο υπολογιστή μπορείτε να εγκαταστήσετε διαφορετικά προγράμματα αλλά το υλικό του θα μείνει το ίδιο. Στο υλικό, πέρα από την γνωστή κεντρική μονάδα του υπολογιστή, συμπεριλαμβάνονται όλες οι ηλεκτρονικές συσκευές και τα εξαρτήματά τους (καλώδια, ποντίκια, κάρτες οθόνης, πληκτρολόγια, οθόνες, μόντεμ, εκτυπωτές, τηλέφωνα, κλπ).

HDD

Ο σκληρός δίσκος (hard disk drive ή απλά hard disk) είναι ηλεκτρομαγνητικά φορτισμένοι δίσκοι μαζί με τον οδηγό που διαβάζει και γράφει σε αυτούς ψηφιακά δεδομένα. Ένας σύγχρονος σκληρός δίσκος χωράει μερικές δεκάδες gigabytes. Χρησιμοποιείται από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές σαν μέσο αποθήκευσης προγραμμάτων και δεδομένων. Όταν εγκαθιστάτε ένα πρόγραμμα στον υπολογιστή σας, ουσιαστικά, αυτό γράφεται στον σκληρό δίσκο. Στον σκληρό δίσκο αποθηκεύετε τα έγγραφά σας. Η πληροφορία που γράφεται στον σκληρό δίσκο παραμένει στη θέση της ακόμα και όταν κλείσετε τον υπολογιστή (σε αντίθεση με τη RAM). Οι καλοί σκληροί δίσκοι έχουν γρήγορες ταχύτητες εγγραφής/ανάγνωσης δεδομένων.

HDMI

To HDMI (High-Definition Multimedia Interface, μτφ: Διασύνδεση Πολυμέσων Υψηλής Ευκρίνειας) είναι ένα πρότυπο σύνδεσης για τη μετάδοση ψηφιακού ήχου και εικόνας. Με βύσμα HDMI μπορείς να συνδέσεις τον υπολογιστή σου στην τηλεόραση, το λάπτοπ στον προτζέκτορα, κλπ. Είναι επέκταση του DVI με το οποίο και είναι συμβατό.

HMI (Human-Machine Interface)

Ο όρος HMI αναφέρεται στην αλληλεπίδραση ανθρώπου μηχανής. Μια συνήθης τέτοια διεπαφή είναι το πληκτρολόγιο και το ποντίκι με την οθόνη και τα ηχεία.

Homepage (1)

Η βασική και πρώτη ιστοσελίδα κάθε δικτυακού τόπου λέγεται homepage. Κάθε δημιουργός δικτυακών τόπων προσέχει ώστε το homepage να έχει δεσμούς προς όλες τις σελίδες του τόπου, να είναι ελκυστικό και να περιγράφει τους σκοπούς του τόπου. Η σελίδα αυτή εμφανίζεται όταν γράφετε την διεύθυνση ενός τόπου στον browser σας (π.χ. www.google.com.gr, www.yahoo.gr, κλπ).

HTML (HyperText Markup Language)

Μια γλώσσα η οποία επιτρέπει την εισαγωγή κειμένου, εικόνων, κλπ μέσα σε ετικέτες (tags) οι οποίες χαρακτηρίζουν το πώς πρέπει να μορφοποιηθεί πριν δειχθεί στον χρήστη και που επίσης επιτρέπει τη συσχέτιση κειμένου με δεσμούς (υπερκείμενο - hypertext). Στα Ελληνικά έχει αποδωθεί και ως "Γλώσσα Σήμανσης Υπερκειμένου". Τα αρχεία HTML συνήθως έχουν τις καταλήξεις ".html" ή ".htm".

Hub

Το hub είναι μια συσκευή στην οποία μπορούν να συνδεθούν πολλοί υπολογιστές και περιφερειακά (π.χ. εκτυπωτές). Ένα Ethernet hub, για παράδειγμα, περιέχει πολλές θύρες όπου μπορούν να συνδεθούν υπολογιστές με κάρτες δικτύου Ethernet. Η λειτουργία του hub είναι το να αντιγράφει σε όλες τις θύρες του όσα πακέτα δεδομένων λαμβάνει. Τελευταία κυκλοφορούν και USB hubs όπου μπορούν να συνδεθούν πολλές συσκευές USB ή υπολογιστές μέσω θυρών USB.

Information System (πληροφοριακό σύστημα)

Ένα πληροφοριακό σύστημα περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα προγράμματα, έναν ή περισσότερους υπολογιστές, καλώδια, συσκευές, συνδέσεις και χρησιμοποιείται για την απόκτηση, την αποθήκευση, την επεξεργασία, την διαχείριση, την μετακίνηση, τον έλεγχο, την παρουσίαση, την επιλογή, την ανταλλαγή, την εκπομπή ή αποδοχή πληροφορίας (φωνής, δεδομένων, εικόνων, κλπ). Έτσι ένα πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης λογιστικών στοιχείων για μία εταιρία μπορεί να περιλαμβάνει ένα λογιστικό πρόγραμμα, ένα δίκτυο υπολογιστών με έναν server και μερικούς clients, τα καλώδια και τις συσκευές που συνδέουν τους υπολογιστές και μία ADSL σύνδεση με το internet.

Instant Messaging (IM)

Ο όρος εκφράζει τη δυνατότητα να διατηρούμε επαφές (με φίλους, συνεργάτες, γνωριμίες) μέσω του διαδικτύου και όταν αυτές είναι on-line (συνδεδεμένες με το δίκτυο) να μπορούμε να τους στείλουμε ένα μήνυμα το οποίο θα το δουν άμεσα. Η άμεση αυτή ανταλλαγή μηνυμάτων μπορεί να οδηγήσει σε ένα διάλογο. Συνήθως τα μηνύματα που ανταλλάσονται είναι κείμενα, αλλά σύγχρονοι ΙΜs διαθέτουν δυνατότητα ανταλλαγής μηνυμάτων φωνής ή βίντεο και επιτρέπουν την ανταλλαγή αρχείων μεταξύ των χρηστών. Τα πιο δημοφιλή προγράμματα IM είναι τα MSN messenger, ICQ, trillian και Yahoo messenger. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για γνωριμίες μέσω του διαδικτύου.

IP (Internet Protocol)

Το πρωτόκολλο (IP) Διαδικτύου είναι το πρωτόκολλο εκείνο που ορίζει τη διαδικασία με την οποία τα δεδομένα αποστέλλονται από έναν υπολογιστή σε έναν άλλο στο Internet. Σύμφωνα με αυτό, κάθε υπολογιστής στο διαδίκτυο έχει τουλάχιστον μια διεύθυνση IP που τoν προσδιορίζει μεμονωμένα από όλους τους άλλους υπολογιστές. Όταν στέλνετε ή λαμβάνετε δεδομένα (π.χ. emails), αυτά χωρίζονται σε μικρά πακέτα. Κάθε ένα από αυτά τα πακέτα περιέχει και τη διεύθυνση IP του αποστολέα και του παραλήπτη. Ο τελευταίος συνθέτει τα εισερχόμενα πακέτα ώσπου να δημιουργήσει ολόκληρο το μήνυμα το οποίο παρουσιάζει στην εφαρμογή που το περιμένει (π.χ. τα email παρουσιάζονται στο Outlook).

IrDA (θύρα υπερύθρων)

Το πρωτόκολλο IrDA μεταφοράς δεδομένων μέσω υπέρυθρων ακτίνων πήρε το όνομα της εταιρίας που το πρωτοκατασκεύασε (Infrared Data Association). Με τη θύρα υπέρυθρων ακτίνων μεταφέρονται δεδομένα από μια συσκευή σε μια άλλη με ασύρματο τρόπο. Ο περιορισμός που τίθεται είναι να είναι οι δύο συσκευές κοντά η μία στην άλλη και να μην παρεμβάλλεται κάποιο εμπόδιο ανάμεσά τους. Η πιο συνηθισμένη περίπτωση τέτοιας σύνδεσης είναι του φορητού υπολογιστή με το κινητό τηλέφωνο. Η ταχύτητα της υπέρυθρης σύνδεσης φτάνει τα 4 Mbps.

ISP (παροχέας διαδικτύου)

Ένας Internet Service Provider (ISP) είναι μια επιχείρηση που παρέχει σε άτομα ή άλλες εταιρίες πρόσβαση στο Διαδίκτυο, ενώ συχνά παρέχει και άλλες σχετικές υπηρεσίες όπως τη φιλοξενία ιστοσελίδων και την παροχή διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Οι ISP διαθέτουν τον εξοπλισμό και τις τηλεπικοινωνιακές γραμμές που τους επιτρέπουν να διατηρούν τη δική τους πύλη στο διαδίκτυο και να προσφέρουν τις δυνατόν υψηλότερες ταχύτητες σύνδεσης στους πελάτες τους. Οι γνωστότεροι ISP στη χώρα μας είναι οι Otenet, Forthnet, Internet Hellas κ.α.

Java

Η Java είναι μια σύγχρονη γλώσσα αντικειμενοστραφούς προγραμματισμού η οποία δημιουργήθηκε το 1995 από την Sun Microsystems. Η μεγάλη επιτυχία που γνώρισε αμέσως οφείλεται στην ικανότητά της να είναι ανεξάρτητη πλατφόρμας εκτέλεσης (το ίδιο αρχείο τρέχει και σε Linux και σε Windows), στην ευκολία εκμάθησης, στην ιδιότητά της να μην ξεφεύγει από τον χώρο μνήμης που είναι διαθέσιμος και την ομοιότητά της με την πασίγνωστη C++.

Javascript

Η JavaScript είναι μια μεταφραζόμενη γλώσσα προγραμματισμού, ή γλώσσα scripting όπως αποκαλούνται τέτοιες γλώσσες. Δημιουργήθηκε από τη Netscape και δεν πρέπει να συγχέεται με την Java παρότι χρησιμοποιεί κάποιες από τις ιδέες της τελευταίας. Χρησιμοποιείται για τη δημιουργία σελίδων στο Internet όταν είναι επιθυμητή η δημιουργία ειδικών εφέ. Υποστηρίζεται από το σύνολο των περιηγητών ιστού (browsers) όπως τους Interent Explorer, Mozilla, Netscape Navigator.

jpg

Ο αλγόριθμος συμπίεσης εικόνων JPEG (Joint Photographic Experts Group) δημιουργήθηκε από ομάδα εργασίας του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης (ISO). Μολονότι οι εικόνες μπορούν να συμπιεστούν κατά 95%, υπάρχει ένα μικρό ποσοστό δεδομένων που χάνεται κατά τη συμπίεση (μείωση ποιότητας της εικόνας). jpg είναι η κατάληξη αρχείων εικόνων που έχουν συμπιεστεί με JPEG και μαζί με τη μορφή gif είναι τα πιο διαδεδομένα πρότυπα μεταφοράς αρχείων εικόνων στο Internet.

LAN (τοπικό δίκτυο)

Ένα τοπικό δίκτυο ή LAN (Local Area Network) είναι μια ομάδα υπολογιστών και άλλων συσκευών (π.χ. εκτυπωτές) οι οποίοι μοιράζονται μια γραμμή επικοινωνίας. Το πιο μικρό τοπικό δίκτυο είναι αυτό που δημιουργούν δύο απευθείας συνδεδεμένοι υπολογιστές. Στα μεγαλύτερα τοπικά δίκτυα οι υπολογιστές συνδέονται μέσω hubs. Ένα τοπικό δίκτυο μπορεί να συνδεθεί στο internet μέσω ενός router (π.χ. ADSL router), ή ενός υπολογιστή που παίζει το ρόλο του router (με PSTN σύνδεση με το δίκτυο). Η πλέον διαδεδομένη τεχνολογία δημιουργίας LAN είναι η Ethernet.

Laptop/notebook (φορητός υπολογιστής)

Με τους όρους αυτούς αναφερόμαστε σε φορητούς υπολογιστές, δηλαδή υπολογιστές που είναι εύκολοι στη μεταφορά τους με μία τσάντα. Ο όρος laptop σημαίνει κυριολεκτικά κάτι που βάζουμε πάνω στα γόνατά μας. Ένας τυπικός τέτοιος υπολογιστής είναι αναδιπλούμενος και έχει οθόνη τεχνολογίας TFT.

LCD (οθόνη υγρών κρυστάλλων)

Οι οθόνες LCD (Liquid Crystal Display) είναι επίπεδες καθώς για την απεικόνιση δεδομένων χρειάζονται μόνο δύο φύλλα πολωτικού υλικού ανάμεσα στα οποία τοποθετούνται υγροί κρύσταλλοι. Οι κρύσταλλοι είτε αφήνουν το φως να περάσει είτε όχι. Ειδική περίπτωση οθονών LCD είναι οι σύγχρονες TFT. Χαρακτηριστικό των οθονών LCD σε σχέση με τις οθόνες CRT είναι το μικρό τους μέγεθος (κάδρα με βάθος εκατοστού).

Link (δεσμός)

Οι δεσμοί είναι που έκαναν το Internet τόσο διάσημο και χρήσιμο σε αυτούς που το χρησιμοποιούν. Είναι η ικανότητα του χρήστη ενώ διαβάζει ένα κείμενο να μπορεί να αναζητά περισσότερες πληροφορίες για κάποιες από τις έννοιες που βλέπει αν αυτές είναι σε μορφή υπερκειμένου (είναι υπογραμμισμένη και/ή βγάζει χεράκι ο browser). Το σημείο στο οποίο μεταφέρει ο browser τον χρήστη μετά από ένα κλικ σε ένα δεσμό μπορεί να είναι ένας διαφορετικός δικτυακός τόπος. Για αυτό και το world wide web έχει αυτή την ονομασία, οι συνδέσεις μεταξύ των σελίδων είναι τόσο πυκνές που δημιουργούν έναν παγκόσμιο ιστό.

Logistics

Οι ειδικοί στον χώρο των logistics χρησιμοποιούνται από εταιρίες, οργανισμούς και στρατούς για να αποφασίσουν πως και πότε θα μετακινήσουν αποθέματα/εμπορεύματα/πρώτες ύλες στο σημείο που θα είναι χρήσιμα. Πιο συγκεκριμένα, ο χώρος των logistics ασχολείται με την εξασφάλιση μιας σταθερής ροής πρώτων υλών, εμπορευμάτων και προϊόντων σε μια εφοδιαστική αλυσίδα με τη χρήση οχημάτων και αποθηκών. Τα logistics χρησιμοποιούνται από συστήματα SCM. Στον χώρο των logistics εντάσσεται και το πρόβλημα της σωστής δημιουργίας και διαχείρισης γραμμών εφοδιασμού σε καιρό πολέμου για έναν στρατό.

Media Player

Αναφέρεται στην αναπαραγωγή πολυμέσων (ήχος, εικόνα, βίντεο). Μπορεί να είναι ένα πρόγραμμα στον υπολογιστή για την αναπαραγωγή αρχείων πολυμέσων όπως βίντεο, ταινίες και μουσική. Μπορεί να είναι και μια συσκευή αναπαραγωγής πολυμέσων που συνδέεται με καλώδιο HDMI στην τηλεόραση και αναπαράγει αντίστοιχα αρχεία τα οποία είναι αποθηκευμένα σε κάποιο στικάκι USB ή σε USB δίσκο.

Microchip/chip

Ένα μικροτσίπ, ή απλά τσιπ, είναι μια μονάδα αποτελούμενη από ηλεκτρονικά κυκλώματα η οποία βασίζεται κυρίως σε σιλικόνη. Υπάρχουν τσιπ (ή και αλλιώς ολοκληρωμένα κυκλώματα) που υλοποιούν λογική (π.χ. επεξεργαστές), άλλα που υλοποιούν μια μνήμη (π.χ. RAM), άλλα που περιλαμβάνουν λογική και μνήμη και τέλος τσιπ ειδικού σκοπού (όπως μετατροπείς αναλογικού σήματος σε ψηφιακού).

Moore's Law (νόμος του Moore)

Ο Moore ήταν ένας από τους ιδρυτές της Intel. Το 1965 παρατήρησε ότι ο αριθμός των τρανσίστορ ανά τετραγωνική ίντσα ολοκληρωμένου κυκλώματος διπλασιαζόταν κάθε χρόνο. Έτσι διατύπωσε την εκτίμηση ότι αυτός ο ρυθμός θα συνεχιζόταν για το άμεσο μέλλον (επόμενες δεκαετίες). Με το πέρασμα του χρόνου ο νόμος του Moore τροποποιήθηκε καθώς αποδείχτηκε ότι ο αριθμός των τρανσίστορ ανά τετραγωνική ίντσα ολοκληρωμένου διπλασιάζεται ανά 18 μήνες. Ο νόμος του Moore αναμένεται να είναι αληθής μέχρι το 2030.

motherboard

Η μητρική πλακέτα είναι μια βάση πάνω στην οποία μπορούν να τοποθετηθούν όλα εκείνα τα ολοκληρωμένα κυκλώματα - εξαρτήματα που συνθέτουν τον ηλεκτρονικό υπολoγιστή. Τέτοια είναι ο επεξεργαστής (CPU), η μνήμη (RAM), η κάρτα γραφικών, η κάρτα δικτύου, ο σκληρός δίσκος, κ.α.. Διαθέτει υποδοχές οι οποίες είναι εξωτερικές όπως οι USB, πληκτρολόγιου και τροφοδοσίας ρεύματος. Οι καλές μητρικές διακρίνονται για την ταχύτητα του διαύλου (bus) που συνδέει τις κάρτες με τη μνήμη και τον επεξεργαστή, ενώ σχεδόν όλες, πλέον, διαθέτουν ενσωματωμένη κάρτα ήχου. Οι κάρτες γραφικών, μόντεμς, δικτύου, κλπ, τοποθετούνται σε ειδικές θύρες επέκτασης (expansion slots) της μητρικής.

mp3

Το MP3 είναι ένα codec για συμπίεση ήχου. Η ονομασία προκύπτει από τη σύντμηση του MPEG και του επιπέδου 3 το οποίο αφορά τον ήχο του βίντεο. Αντίστοιχα τα αρχεία που περιέχουν MP3 συμπιεσμένο ήχο έχουν την κατάληξη mp3. Η συμπίεση φτάνει το 1/12 του αρχείου του CD. Αρχεία mp3 συχνά ανταλλάσσονται από χρήστες στο internet. Η αναπαραγωγή τους γίνεται με τα γνωστά προγράμματα Windows Media Player, Winamp κ.α.

MPEG

Το MPEG (Moving Picture Experts Group) είναι ένα τμήμα του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης (ISO) που ασχολείται με θέματα εικόνας. Ο όρος, όμως, χρησιμοποιείται ευρέως για να προσδιορίσει το σύνολο των προτύπων συμπίεσης ψηφιακού βίντεο και των σχετικών τύπων αρχείων που προκύπτουν. Τo MPEG επιτυγχάνει υψηλούς βαθμούς συμπίεσης, αποθηκεύοντας μόνο τις αλλαγές από ένα καρέ στο επόμενο (αντί για ολόκληρο το καρέ).

Notepad (σημειωματάριο)

Το σημειωματάριο είναι μια εφαρμογή επεξεργασίας αρχείων απλού κειμένου. Είναι ο πιο απλός επεξεργαστής κειμένου στον υπολογιστή σας για αυτό και καταλαμβάνει την μικρότερη δυνατή μνήμη. Επίσης, μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε για να ανοίξετε αρχεία για τα οποία δεν είστε σίγουροι τι περιέχουν (δεξί κλικ και επιλογή «Άνοιγμα με…»), αλλά θα θέλατε να δείτε αν περιέχουν κείμενο. Σε αυτή την περίπτωση πλεονεκτεί έναντι άλλων τέτοιων εφαρμογών (όπως το Word) γιατί χρειάζεται λιγότερη μνήμη, άρα ανοίγει γρήγορα και δεν κινδυνεύετε να πάθετε τίποτα αν περιέχει κάποιον ιό.

OEM

Ο όρος αυτός προέρχεται από τα αρχικά των Original Equipment Manufacturer (αυθεντικός κατασκευαστής εξοπλισμού) και αναφέρεται σε κάποια εταιρία. Οι ΟΕΜ εταιρίες, συνήθως αγοράζουν υπολογιστές και τους προσαρμόζουν στις ανάγκες μιας εφαρμογής. Ύστερα πουλάνε τους υπολογιστές με το όνομά τους. Έτσι ο όρος παραπλανά καθώς δεν είναι αυτοί οι πραγματικοί κατασκευαστές αλλά έχουν απλά επέμβει πάνω στον εξοπλισμό για να τον κάνουν κατάλληλο για συγκεκριμένη εφαρμογή.

OS - Operating System (λειτουργικό σύστημα)

OS είναι το πρόγραμμα το οποίο εκτελείται πρώτο όταν ανοίξετε τον υπολογιστή σας και το οποίο διαχειρίζεται όλα τα προγράμματα που τρέχετε στον υπολογιστή σας (εφαρμογές). Συγκεκριμένα, το λειτουργικό σύστημα δίνει πρόσβαση στο υλικό του υπολογιστή. Έτσι ένας επεξεργαστής κειμένου μέσω του OS στέλνει ένα έγγραφο στον εκτυπωτή για εκτύπωση, αποθηκεύει ένα αρχείο στον σκληρό δίσκο κ.ο.κ. Επίσης το OS μπορεί να ορίσει δικαιώματα πρόσβασης σε πόρους (κάποιος χρήστης που δεν έχει κωδικό πρόσβασης δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τον υπολογιστή). Το γνωστότερο OS είναι το λειτουργικό σύστημα Windows.

PAL

Το PAL (Phase Alternating Line) είναι το πιο διαδεδομένο αναλογικό σύστημα εικόνας στην Ευρώπη. Υποστηρίζει 25 fps και κάθε frame περιέχει 576 οριζόντιες γραμμές από pixels και 768 κάθετες. Όταν συνδέτε τον υπολογιστή σας στην τηλεόραση, συνήθως μετατρέπεται το σήμα από την κάρτα οθόνης σε PAL ώστε να δείτε την εικόνα που εμφανίζεται στην οθόνη σας στην τηλεόραση.

PC

Σε παιχνίδια RPG ως PC (Player Character) αναφέρεται ο χαρακτήρας που ενσαρκώνει ο παίκτης. Σε MUDs και MMORGs πολλοί PCs (δηλαδή άνθρωποι που παίζουν κάποιους χαρακτήρες) μπορούν να συνασπιστούν σε ομάδες (parties) ώστε να καταφέρουν στόχους που μόνοι τους δεν θα μπορούσαν (π.χ. να κατατροπώσουν ένα πολύ δυνατό τέρας).

PC

Ο όρος PC αναφέρεται σε οποιονδήποτε προσωπικό υπολογιστή (Personal Computer). Συνήθως με τον όρο PC αναφερόμαστε σε υπολογιστές γραφείου, δηλαδή στο σύνολο που αποτελείται από μια κεντρική μονάδα (κουτί με επεξεργαστή, τροφοδοτικό, κάρτες επέκτασης, σκληρό δίσκο, μνήμη RAM, κλπ), οθόνη, πληκτρολόγιο και ποντίκι.

PDA

Ο όρος PDA προέρχεται από τις λέξεις «personal digital assistant» και σημαίνει προσωπικός ψηφιακός βοηθός. Αναφέρεται σε συσκευές μεγέθους παλάμης (palm-tops) οι οποίες επιτρέπουν στον χρήστη τους να οργανώσει τα προσωπικά του δεδομένα, (βιβλίο διευθύνσεων, ημερολόγιο, κλπ). Σύγχρονα PDA διαθέτουν ενσωματωμένο κινητό τηλέφωνο και έχουν μεγάλη υπολογιστική ισχύ. Έτσι μπορούν να εκτελέσουν σύγχρονες εφαρμογές εύρεσης διαδρομής με εμφάνιση χάρτη. Ειδικά αν υπάρχει η δυνατότητα σύνδεσης με GPS συσκευή μπορεί να βλέπει ο χρήστης και το στίγμα του στον χάρτη.

PDF

Η μορφή αρχείων PDF (Portable Document Format) αναπτύχθηκε από την εταιρεία Adobe Systems με στόχο την αποτελεσματική μορφοποίηση ενός εγγράφου ώστε αυτό να μπορεί να διακινηθεί μέσω του διαδικτύου ή να ανταλλαχθεί μεταξύ χρηστών, διατηρώντας την εμφάνιση που θέλει ο δημιουργός του. Το πιο γνωστό πρόγραμμα με το οποίο μπορεί κάποιος να ανοίξει αρχεία τύπου pdf είναι το Adobe Acrobat Reader που διατίθεται δωρεάν. Με το Adobe Acrobat μπορείτε να δημιουργήσετε αρχεία pdf είτε «τυπώνοντας» κατευθείαν από το Word (επιλέγοντας τον εκτυπωτή Acrobat) είτε μετατρέποντας postscript αρχεία σε pdf (με απλό κλικ στο αρχείο ενεργοποιείται ο Acrobat distiller).

Peer to peer Architecture - P2P

Οι αρχιτεκτονικές αυτές επιτρέπουν τους υπολογιστές ή τις εφαρμογές να συμπεριφέρονται ταυτόχρονα ως εξυπηρετητές ή ως πελάτες. Πρώτη ευρέως γνωστή τέτοια εφαρμογή ήταν το Napster το οποίο επέτρεπε από τους χρήστες του να κατεβάζουν (ως πελάτες) τραγούδια από τους άλλους αλλά και να δίνουν τραγούδια (ως εξυπηρετητές) σε άλλους.

Pixel

Το pixel (PICTure ELement) είναι το λογικό βασικό δομικό στοιχείο μιας εικόνας και

μονάδα μέτρησης της ανάλυσης στις οθόνες των υπολογιστών αλλά και των φωτογραφιών. Το Pixel ουσιαστικά εκφράζει το πόσες διαφορετικές κουκίδες εμφανίζονται στην οθόνη (ή σε μια φωτογραφία). Π.χ. μια σύγχρονη οθόνη 15 ιντσών μπορεί να απεικονίσει ανάλυση 1024x768 pixels δηλαδή 786.432 pixels. Μια μέτρια ψηφιακή φωτογραφική μηχανή βγάζει φωτογραφίες 3,2 Mega-pixels (π.χ. φωτογραφία ανάλυσης 2000x1600 pixels).

PnP (Plug and Play)

Το Plug and Play (PnP) είναι μια ικανότητα του λειτουργικού συστήματος να αναγνωρίσει οποιαδήποτε συσκευή συνδεθεί πάνω στον υπολογιστή. Δημιουργήθηκε από την Microsoft και το πρώτο PnP λειτουργικό ήταν τα Windows 95. Χάρη σε αυτή την τεχνολογία μόλις συνδέσετε μία κάμερα, εκτυπωτή, ποντίκι ή άλλες συσκευές στον υπολογιστή σας, αυτός κατευθείαν τις αναγνωρίζει και μπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε.

RAM (μνήμη τυχαίες προσπέλασης)

Η RAM (Random Access Memory) είναι ένα τσιπ για αποθήκευση δεδομένων το οποίο χρησιμοποιείται από τους υπολογιστές. Στη RAM «φορτώνεται» το λειτουργικό σύστημα (π.χ. windows) όταν ανοίγετε τον υπολογιστή και ακολούθως οποιαδήποτε εφαρμογή εκτελείτε (π.χ. Word). Έτσι λοιπόν όταν ανοίγετε το Word, φορτώνεται η λογική του προγράμματος στη RAM και ακολούθως όταν ανοίγετε ένα έγγραφο αυτό μεταφέρεται από το σκληρό δίσκο στη RAM. Η RΑΜ είναι πιο γρήγορη από τις άλλες μονάδες αποθήκευσης και λέγεται τυχαίας προσπέλασης γιατί ο επεξεργαστής μπορεί άμεσα να αναγνώσει οποιαδήποτε θέση (σε αντίθεση π.χ. με την κασέτα).

ROM (μνήμη μόνο ανάγνωσης)

Η ROM (Read Only Memory) είναι μια μνήμη την οποία συνήθως χρησιμοποιεί ο υπολογιστής για να βρει βασικά δεδομένα εκκίνησης (π.χ. σε πιο σκληρό δίσκο είναι αποθηκευμένο το λειτουργικό σύστημα ώστε να το φορτώσει στη RAM). Αυτή η μνήμη, σε αντίθεση με τη RAM, δεν σβήνει όταν σβήσετε τον υπολογιστή σας αλλά με τη χρήση μιας μπαταρίας παραμένει ενεργή και φυλάσσει τα δεδομένα εκκίνησης. Συνήθως δεν γράφετε ποτέ κάτι στη ROM οπότε για αυτό πήρε και το συγκεκριμένο όνομα.

Router

Σε δίκτυα που βασίζονται στην αποστολή και λήψη πακέτων (packet-switched) όπως το Internet, ο router είναι εκείνη η συσκευή ή εκείνος ο υπολογιστής, ο οποίος αποφασίζει το επόμενο σημείο του δικτύου στο οποίο θα σταλεί ένα πακέτο ώστε να προχωρήσει προς τον προορισμό του. Έτσι, ο router είναι εκείνο το σημείο που παρεμβάλλεται μεταξύ τουλάχιστον 2 δικτύων (gateway) και γνωρίζει ποιο υποσύνολο διευθύνσεων ανήκει στο κάθε δίκτυο. Όταν βάζετε μια γραμμή ADSL χρειάζεστε έναν router ο οποίος παρεμβάλλεται ανάμεσα στο οικιακό σας δίκτυο και το δίκτυο του πάροχου.

RPG

Είναι τα βιντεοπαιχνίδια ρόλων. Βασίζονται στα κλασσικά RPG που παίζονται με χαρτί, μολύβι και ζάρια. Σε αυτά τα παιχνίδια ο παίκτης ενσαρκώνει έναν ήρωα και παίζει κάποιο φανταστικό ρόλο. Συνήθως μπορεί να επηρεάζει τα χαρακτηριστικά του ήρωα (δύναμη, εξυπνάδα, ευκινησία, κλπ), την κλάση του (πολεμιστής, μάγος, κλέφτης) αλλά και το προφίλ του (καλός, κακός, διπλωματικός, κλπ). Στόχος του είναι η λύση κάποιου μυστηρίου η οποία περιλαμβάνει κάτι παραπάνω από «ξύλο», όπως λύσεις γρίφων, έξυπνους διάλογους με NPCs, κλπ.

RSS

Η τεχνολογία RSS (Really Simple Syndication) αποτελεί έναν απλό τρόπο για την αποστολή πληροφοριών από μια ιστοσελίδα, χωρίς να χρειάζεται ο χρήστης να μπαίνει στη διαδικασία συχνών επισκέψεων και αναζήτησης των πληροφοριών αυτών από το site. Το μόνο που χρειάζεται είναι να δηλώσει στο πρόγραμμα RSS - ή στην online υπηρεσία RSS - τι ακριβώς επιθυμεί να εντοπίσει στο Διαδίκτυο, και αυτομάτως αποστέλλονται οι νέες πληροφορίες στον υπολογιστή του τη στιγμή που δημοσιεύονται.

RTS

Τα βιντεοπαιχνίδια στρατηγικής πραγματικού χρόνου ή RTS (Real-Time Strategy) είναι εκείνα όπου ο παίκτης κάνει κινήσεις ταυτόχρονα με τον αντίπαλό του. Το είδος αυτό των παιχνιδιών δημιουργήθηκε με την κυκλοφορία του Dune 2. Ακολούθησαν μεγάλες επιτυχίες όπως τα Warcraft, Command and Conquer, StarCraft, Age of Empires. Σε αυτά τα παιχνίδια ο παίκτης επικεντρώνεται στην διαμόρφωση της δικής του στρατηγικής και μάχης.

SAR
Ο ειδικός βαθμός απορρόφησης SAR (Specific Absorption Rate) είναι μα μονάδα μέτρησης για το ποσό της ενέργειας ραδιοφωνικών συχνοτήτων που απορροφάται από το σώμα κατά τη χρήση ενός κινητού τηλεφώνου. Η SAR εκφράζει το μέγιστο ποσό απορροφούμενης ενέργειας, καθώς τα τηλέφωνα εκλύουν μικρότερη ενέργεια όσο έρχονται κοντύτερα σε κεραίες παρόχων κινητής τηλεφωνίας. Καθώς ακόμα δεν υπάρχουν κοινά αποδεκτά επιστημονικά δεδομένα, το μικρότερο μέγεθος SAR δεν χαρακτηρίζει ένα ασφαλέστερο τηλέφωνο, αλλά όλα τα τηλέφωνα είναι μέσα στα επιτρεπτά όρια SAR.

Scanner

Το scanner είναι μια περιφερειακή συσκευή γραφείου ή χειρός η οποία μπορεί να διαβάσει/σαρώσει μια σελίδα, να την ψηφιοποιήσει και να την στείλει στον υπολογιστή. Το πιο διαδομένο πρόγραμμα για την ανάγνωση εικόνων από τον σαρωτή είναι το TWAIN. Προγράμματα επεξεργασίας εικόνας συνήθως χρησιμοποιούν το TWAIN για να «τραβήξουν» φωτογραγίες στον υπολογιστή. Οι εικόνες μπορούν να αποθηκευτούν με οποιοδήποτε γνωστό φορμά (GIF, JPG ή BMP).

Software (λογισμικό)

Ο όρος λογισμικό αναφέρεται σε διάφορα είδη προγραμμάτων τα οποία χρησιμοποιούνται για να λειτουργήσουν υπολογιστές και παρόμοιες συσκευές (π.χ. κινητά τηλέφωνα). Το λογισμικό συχνά χωρίζεται σε κατηγορίες όπως εφαρμογές (π.χ. επεξεργασία κειμένου, παιχνίδια, κλπ) και λειτουργικά συστήματα (π.χ. Linux, Windows, UNIX).

Spyware

Με τον όρο spyware περιγράφεται οποιοδήποτε πρόγραμμα το οποίο συλλέγει πληροφορίες σχετικά με τον χρήστη κάποιου υπολογιστή και τις μεταδίδει σε κάποιον άλλο (παραβιάζοντας συνήθως την νομοθεσία σχετικά με την ασφάλεια και εμπιστευτικότητα των προσωπικών δεδομένων). Τυπικά προγράμματα spyware παρακολουθούν τις ιστοσελίδες που επισκέπτεται ο χρήστης, καταγράφουν τους κωδικούς που χρησιμοποιεί για να προσπελάσει συστήματα και τις κινήσεις που κάνει σε αυτά. Συνήθως εγκαθίστανται κρυφά (σαν trojans) ως κομμάτι κάποιου shareware ή freeware λογισμικού (βέβαια η πλειοψηφία τέτοιων προγραμμάτων δεν συνοδεύεται από spyware).

SQL

Η δομημένη γλώσσα ερωτήσεων (Structured Query Language – SQL) είναι η πιο δημοφιλής γλώσσα για την δημιουργία, τροποποίηση και εξαγωγή στοιχείων από βάσεις δεδομένων. Όλα τα εμπορικά συστήματα διαχείρησης σχεσιακών βάσεων δεδομένων την υποστηρίζουν. Πρωτοεμφανίστηκε ως SEQUEL από την IBM το 1974, χρησιμοποιήθηκε σε εμπορικό προϊόν το 1979 από την Oracle Corporation και προτυποποιήθηκε το το 1986 από την ANSI (Αμερικάνικος οργανισμός τυποποίησης) και το 1987 από την ISO (παγκόσμιο οργανισμό τυποποίησης).

SSL (Secure Socket Layer)

Το SSL (ασφαλές επίπεδο επικοινωνίας) είναι ένα πρωτόκολλο που χρησιμοποιείται για να κρυπτογραφήσει την επικοινωνία μεταξύ δύο υποδοχών δικτύου (network sockets).Το συναντάμε πολλές φορές όταν χρησιμοποιείται για να ασφαλίσει την επικοινωνία ενός περιηγητή του ιστού (browser) και ενός διακομιστή (server) οπότε το πρωτόκολλο στην γραμμή διεύθυνσης του περιηγητή γράφει https. Χρησιμοποιεί πιστοποιητικά ασφαλείας για να πιστοποιήσει την αυθεντικότητα του διακομιστή (εάν είναι αυτός που υποστηρίζει πως είναι). Τα πιστοποιητικά διαμοιράζονται από υπηρεσίες πιστοποίησης οι οποίες είναι γνωστές στους περιηγητές. Όμως, κάθε υπηρεσία μπορεί να εκδώσει τέτοια πιστοποιητικά για αυτό καμιά φορά ο περιηγητής ρωτάει εάν εμπιστευόμαστε κάποια αρχή έκδοσης πιστοποιητικών. Το SSL διαδέχτηκε το TLS (transport layer security)

Task (εργασία)

Η εργασία αναφέρεται σε οποιαδήποτε εφαρμογή/πρόγραμμα τρέχει κάποια στιγμή σε έναν υπολογιστή. Ανάλογα με το λειτουργικό σύστημα μια εργασία μπορεί να αναφέρεται σε ένα πρόγραμμα ή σε κάθε διαφορετική εκτέλεση του προγράμματος. Για παράδειγμα στα Windows αν με το Word ανοίξετε δύο διαφορετικά κείμενα προς επεξεργασία αυτά θεωρούνται ξεχωριστές εργασίες. Κάθε εργασία καταναλώνει πόρους από το σύστημα, δηλαδή καταλαμβάνει ένα ποσό μνήμης, διεκδικεί επεξεργαστική ισχύ, διαβάζει και γράφει στον σκληρό δίσκο, κλπ.

Taskbar (γραμμή εργασιών)

Η γραμμή εργασιών στην επιφάνεια εργασίας ενός λειτουργικού συστήματος είναι μια μπάρα στην οποία εμφανίζονται οι εφαρμογές/εργασίες οι οποίες ενεργοποιούνται από τον χρήστη που τρέχουν ανά πάσα στιγμή. Στα Windows η γραμμή εργασιών περιλαμβάνει και εικονίδια (γλώσσα, ρολόι, κλπ). Οι εργασίες που αφορούν το λειτουργικό σύστημα (και που δεν ενδιαφέρουν τον χρήστη) δεν φαίνονται σε αυτή την μπάρα. Για να τις δείτε πρέπει να ανοίξετε την διαχείριση εργασιών (task manager). Σε μερικά λειτουργικά συστήματα (π.χ. Windows) μπορείτε να αλλάξετε τη θέση, την εμφάνιση, ακόμα και τα περιεχόμενα της γραμμής εργασιών. Στους υπολογιστές Apple η γραμμή εργασιών αποκαλείται dock.

TETRA

Το TETRA (Terrestrial Trunked Radio) είναι ένα σετ προτύπων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τυποποίησης στις Τηλεπικοινωνίες, γνωστού και ως ETSI (European Telecommunications Standardisation Institute). Τα πρότυπα αυτά αφορούν την ασύρματη μετάδοση φωνής και πληροφοριών στους τομείς της δημόσιας ασφάλειας και του νόμου (αστυνομία). Τελευταία τα πρότυπα αυτά τείνουν να γίνουν παγκοσμίως αποδεκτά (Κίνα, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής).

TFT

Οι οθόνες TFT (Τhin Film Transistor) είναι LCD οθόνες, οι οποίες χρησιμοποιούν ένα τρανζίστορ για κάθε pixel το οποίο απεικονίζουν. Υπερτερούν της τεχνολογίας υγρών κρυστάλλων καθώς μπορούν να αλλάζουν το χρώμα του pixel ταχύτατα και είναι πιο φωτεινές και καθαρές. Σε σχέση με τις οθόνες CRT μεινεκτούν σε δύο σημεία: α) στην τιμή (κατά πολύ ακριβότερες) και β) στο ότι λειτουργούν αποδοτικά μόνο στην ανάλυση που προβλέπει ο κατασκευαστής τους.

Transistor (τρανζίστορ)

Το τρανζίστορ εφευρέθηκε το 1947 στα Bell Laboratories και έφερε την ψηφιακή επανάσταση. Το τρανζίστορ βασίζεται στην τεχνολογία των ημιαγωγών (semiconductors) και χρησιμοποιείται ως ένας διακόπτης ή πύλη για ηλεκτρονικά σήματα. Τα τρανζίστορ των σύγχρονων υπολογιστών βασίζονται στην τεχνολογία CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor) και αποτελούν τα δομικά στοιχεία για την δημιουργία ολοκληρωμένων κυκλωμάτων. Τα τελευταία αποτελούνται από καλωδιωμένα τρανζίστορς και «ψήνονται» σε ειδικούς φούρνους για να δημιουργήσουν μικροτσίπ σιλικόνης.

Triple play services

Οι υπηρεσίες triple play προσφέρονται από εταιρίες παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και αναφέρονται σε πακέτα υπηρεσιών που περιλαμβάνουν α) τηλεφωνία, β) πρόσβαση στο διαδίκτυο και γ) ψηφιακά κανάλια τηλεόρασης.

Trojan

Ένα τρωικό άλογο είναι μια μορφή ιού, ο οποίος εμφανίζεται ως ένα καθ’ όλα νόμιμο και «αγαθό» πρόγραμμα αλλά όταν εκτελεστεί σε κάποιον υπολογιστή εμφανίζει το «κακό» πρόσωπό του. Ένα απλό παράδειγμα ενός trojan είναι ένα πρόγραμμα που λέγεται sexy.exe στο οποίο παραπέμπει ένας δεσμός μίας ιστοσελίδας, ο οποίος υπόσχεται μια «καυτή» εικόνα. Όταν όμως τρέξετε το πρόγραμμα αυτό, σβήνονται όλα τα αρχεία στον σκληρό σας δίσκο και εμφανίζεται ένα αισχρό μήνυμα. Άλλα trojans έρχονται ως συνημμένα αρχεία σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Η άμυνα λοιπόν απέναντι σε αυτή τη μορφή ιών είναι πολύ εύκολη: να είστε πάντα υποψιασμένοι και να μην ανοίγετε ποτέ συνημμένα αρχεία ή προγράμματα τα οποία δεν προέρχονται από έμπιστα πρόσωπα ή εταιρίες.

Unicode

Η επίσημη ονομασία του είναι «Το Unicode Παγκόσμιο Πρότυπο Χαρακτήρων» και είναι ένα σύστημα για την ανταλλαγή, επεξεργασία και απεικόνιση γραπτών κειμένων των σύγχρονων γλωσσών. Έχει κωδικοποιήσει περισσότερους από 34.000 χαρακτήρες από 24 γλώσσες ενώ καθημερινά προστίθενται νέοι. Χρησιμοποιείται από σύγχρονα λειτουργικά συστήματα (π.χ. Windows 2000, XP, Linux) αντικαθιστώντας παλαιότερα πρότυπα όπως το ASCII.

URL

Ο Ενιαίος Εντοπιστής Πόρου (Uniform Resource Locator), πρώην Καθολικός Εντοπιστής Πόρου (Universal Resource Locator), είναι μια μοναδική διεύθυνση για ένα αρχείο το οποίο είναι προσβάσιμο μέσω του Internet. Το URL περιέχει το πρωτόκολλο που θα χρησιμοποιηθεί για την επικοινωνία, το όνομα του υπολογιστή και το μονοπάτι στο οποίο βρίσκεται το αρχείο. Έτσι αν θέλετε να δείτε το αρχείο «rfc2396.txt» το οποίο βρίσκεται στον υπολογιστή «www.ietf.org» στον φάκελλο «rtf» μέσω του πρωτοκόλλου «http» θα το εντοπίσετε με το URL «http://www.ietf.org/rfc/rfc2396.txt». Αν θέλατε να το πάρετε χρησιμοποιώντας το πρωτόκολλο FTP τότε το URL θα ήταν «ftp://www.ietf.org/rfc/rfc2396.txt». Κάθε σελίδα που βλέπετε στον Internet Explorer έχει το URL που εμφανίζεται στη γραμμή διευθύνσεων.

USB

Είναι τύπος θύρας σύνδεσης περιφερειακών συσκευών σε έναν υπολογιστή, ο οποίος πρωτοεμφανίστηκε το 1996. Είναι η πιο δημοφιλής PnP θύρα, η οποία τείνει να καταργήσει τις παλιότερες σειριακές και παράλληλες θύρες. Η ταχύτητα μεταφοράς δεδομένων που υποστηρίζει φτάνει τα 12 Mbps. Μέσω της θύρας USB μπορείτε να συνδέσετε στον υπολογιστή σας πληκτρολόγιο, ποντίκι, κάμερες, εκτυπωτές, σαρωτές (scanners), κινητά τηλέφωνα, μνήμη (flash memory) κλπ. Όλοι οι σύγρονοι υπολογιστές διαθέτουν τουλάχιστον δύο τέτοιες θύρες.

VGA

Το 1987 η ΙΒΜ δημιούργησε το σύστημα απεικόνισης γραφικών VGA (Video Graphics Array display system) το οποίο έγινε το ελάχιστο αποδεκτό πρότυπο για τους προσωπικούς υπολογιστές (PC). Το πρότυπο αυτό υποστηρίζει ανάλυση οθόνης 640x480 pixels με 16 χρώματα ή ανάλυση οθόνης 320x200 pixels με 256 χρώματα. Απόγονοί του είναι τα Super VGA (SVGA) με ανάλυση 800 x 600 pixels, Extended Graphics Array (XGA) με ανάλυση 1024 x 768 pixels, Super Extended Graphics Array (SXGA) με ανάλυση 1280 x 1024 pixels και το πιο σύγχρονο Ultra Extended Graphics Array (UXGA) με ανάλυση 1600 x 1200 pixels. Υπάρχει και το ανάλογο βύσμα για μετάδοση εικόνας στην οθόνη (βιντεοπροβολέα, κλπ). Αντικαταστάθηκε από το DVI και από το HDMI

Virtual Machine (VM)

Η εικονική μηχανή (VM) είναι ένα πρόγραμμα το οποίο εξομοιώνει τη λειτουργία ενός υπολογιστή, ο οποίος έχει κάποια τυπικά χαρακτηριστικά. Η πιο γνωστή VM πρωτοδημιουργήθηκε από τη Sun Microsystems για την εκτέλεση προγραμμάτων της γλώσσας Java. Έτσι, τα προγράμματα Java δεν χρειάζονται εγκατάσταση για να εκτελεστούν σε κάποιο υπολογιστή αφού οι δυνατότητες των VM δεν διαφέρουν από υπολογιστή σε υπολογιστή. Επίσης, για τον ίδιο λόγο, ένα πρόγραμμα Java μπορεί κάλλιστα να εκτελεστεί σε έναν υπολογιστή με λειτουργικό σύστημα Windows ή σε έναν με Linux. Πλέον, και άλλοι κατασκευαστές, όπως η ΙΒΜ, δημιουργούν VMs για την Java αλλά και για την Personal Java, μια Java VM για υπολογιστές παλάμης (palm-tops, PDAs). Σύγχρονες VMs στην τεχνολογία υπολογιστικού νέφους μπορούν και προσομοιώνουν την λειτουργία ενός υπολογιστή. Στα στιγμιότυπα εκτέλεσής τους ο χρήστης μπορεί να χρησιμοποιήσει όποιο λειτουργικό σύστημα θέλει και να εγκαταστήσει εφαρμογές - σαν να είχε έναν άλλο υπολογιστή.

Virtual memory (εικονική μνήμη)

Τα προγράμματα που εκτελούνται στον υπολογιστή σας φορτώνονται στη μνήμη RAM, η οποία, βέβαια, περιορίζεται σε μερικές εκατοντάδες Mbytes. Η χρήση εικονικής μνήμης επιτρέπει την εκτέλεση περισσότερων προγραμμάτων από αυτά που χωράνε στη RAM σας. Σύμφωνα με αυτή την ιδέα, το λειτουργικό σύστημα «βλέπει» ένα κομμάτι του σκληρού δίσκου σαν μνήμη RAM, οπότε μεγαλώνει πάρα πολύ η διαθέσιμη μνήμη. Βέβαια, ο σκληρός δίσκος δεν παύει να είναι πολύ αργός σε σχέση με τη RAM και έτσι είναι πολύ χρονοβόρο για τον επεξεργαστή να ζητήσει δεδομένα τα οποία είναι στο δίσκο. Έτσι υπάρχει μια πολιτική αντιμετάθεσης (swapping) σελίδων δεδομένων από τη RAM στο σκληρό δίσκο ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο συχνά στη RAM τα δεδομένα που θέλει ο χρήστης.

Virus (ιός)

Ο ιός είναι ένα πρόγραμμα υπολογιστή το οποίο αντιγράφει τον εαυτό του σε άλλα προγράμματα, στο boot sector, ή σε έγγραφα. Σκοπός του είναι να εξαπλωθεί σε όσο περισσότερους υπολογιστές μπορεί ώστε να επιτύχει καλύτερα τους στόχους του. Τυπικοί στόχοι ενός ιού μπορεί να είναι η καταστροφή αρχείων (π.χ. σβήσιμο όλων των JPG αρχείων στον υπολογιστή), η κατανάλωση πόρων (π.χ. μεγαλώνει όλα τα αρχεία καθώς αναπαράγεται), η ενόχληση του χρήστη (π.χ. «κολλάει» ή επανεκκινείται ο υπολογιστής), ή, τέλος, η ταυτόχρονη εμφάνιση ενός μηνύματος σε όλους τους μολυσμένους υπολογιστές μια συγκεκριμένη ημερομηνία. Υπάρχουν τρία κύρια είδη ιών, αυτοί που κολλάνε σε αρχεία (τύπου exe, com, κλπ) μολύνοντάς τα, αυτοί που γράφονται σε περιοχές κρίσιμες για το λειτουργικό σύστημα στους σκληρούς δίσκους (π.χ. boot sector) και τέλος μάκρο-ιοί οι οποίοι μολύνουν αρχεία εφαρμογών (π.χ. τύπου doc).

Web services

Οι υπηρεσίες ιστού είναι υπηρεσίες διαθέσιμες μέσω του πρωτοκόλλου HTTP, όπως οι σελίδες στο internet, όμως δεν απευθύνονται σε ανθρώπους αλλά σε προγράμματα. Έτσι όπως ένας άνθρωπος πηγαίνει σε μια σελίδα στο ίντερνετ για να δει τον καιρό έτσι και τα προγράμματα μπορούν να χρησιμοποιήσουν μια υπηρεσία ιστού για να πληροφορηθούν για τον καιρό με την χρήση του πρωτοκόλλου SOAP και της γλώσσας XML. Όπως οι σελίδες στον παγκόσμιο ιστό είναι γραμμένες σε φυσική γλώσσα κατανοητή από τους ανθρώπους οι υπηρεσίες ιστού προσφέρονται στην γλώσσα XML που είναι πιο εύκολα κατανοητή από τα προγράμματα.

Wi-Fi (WiFi)

Wi-Fi είναι το εμπορικό όνομα της δημοφιλούς ασύρματης τεχνολογίας δικτύωσης ηλεκτρονικών υπολογιστών για την δημιουργία οικιακών τοπικών δικτύων αλλά και την εύκολη σύνδεση φορητών υπολογιστών στο διαδίκτυο σε χώρους με το σήμα αυτό.Το σχετικό πρότυπο της IEEE είναι το 802.11 και τα παράγωγά του 802.11n, 802.11b, 802.11g, και 802.11a.

Windows Update

Επειδή στην εποχή μας τα λειτουργικά συστήματα είναι ευάλωτα σε επιθέσεις, εμφανίζουν λάθη μετά την διοχέτευσή τους στην αγορά, αλλά πρέπει και να προσαρμόζονται σε νέες τεχνολογίες, η Microsoft σας διαθέτει την υπηρεσία Windows Update την οποία μπορείτε να βρείτε είτε απευθείας στο μενού «Έναρξη», είτε κάτω από την επιλογή «Βοήθεια και Υποστήριξη» του μενού «Έναρξη». Είναι πολύ σημαντικό να χρησιμοποιείτε τακτικά την υπηρεσία αυτή ώστε ο υπολογιστής σας να είναι ασφαλής αλλά και να μειώνονται τα σφάλματα που εμφανίζει.

World Wide Web - WWW (Παγκόσμιος ιστός)

Υπολογιστές διασυνδεδεμένοι με το Internet πρωτόκολλο (IP) οι οποίοι υποστηρίζουν την παγκόσμια σύνδεση εγγράφων πολυμέσων με δεσμούς ανεξάρτητη από την πραγματική τους θέση (όταν κάνετε κλικ για να πάτε από μια σελίδα σε μια άλλη δεν σας ενδιαφέρει ποιος εξυπηρετητής σας την παρέχει). Το πρωτόκολλο που χρησιμοποιείται είναι το HTTP και μέσω αυτού διακινούνται HTML αρχεία (τα οποία βλέπετε στις οθόνες σας).

Worm (σκουλήκι)

Το worm είναι ένας ιδιαίτερος τύπος σύγχρονου ιού, ο οποίος δεν αρκείται στο να μολύνει αρχεία αλλά παραμένει στην κύρια μνήμη (RAM) και πολλαπλασιάζεται συνεχώς. Τυπικό σύμπτωμα είναι η μείωση της απόδοσης του υπολογιστή αφού το πολλαπλασιασμένο σκουλήκι καταναλώνει την ενεργή μνήμη. Το όνομα “worm” προέρχεται από το βιβλίο του John Brunner “The Shockwave Rider” που κυκλοφόρησε τη δεκαετία του 70. Η πρώτη υλοποίηση τέτοιου ιού έγινε το 1978 στην Xerox. Τα διάσημα σκουλήκια Sobig και Mydoom κατανάλωναν πόρους όχι μόνο λόγω πολλαπλασιασμού τους αλλά και επειδή έστελναν συνεχώς ανεπιθύμητη αλληλογραφία στο Internet (επιβραδύνοντάς ολόκληρο το διαδίκτυο την περίοδο που είχαν έξαρση).

XML

Η μετα-γλώσσα XML είναι μια γλώσσα για την περιγραφή γλωσσών. Τα αρχικά XML προέρχονται από το EXtensible Markup Language που μεταφράζεται στο "επεκτάσιμη γλώσσα σήμανσης" και μιάζει αρκετά με τη γλώσσα HTML. Αποτελεί πλέον το πρότυπο για την αναπαράσταση και αποθήκευση των δεδομένων που διακινούνται μέσω του Internet.

zip

H zip είναι η πιο δημοφιλής μέθοδος συμπίεσης δεδομένων. Χρησιμοποιείται για να συμπιέσετε αρχεία είτε για φύλαξη είτε για αποστολή. Τα αρχεία που έχουν συμπιεστεί με τη μέθοδο ZIP (ZIP αρχεία, ή ζιπαρισμένα αρχεία) συνήθως έχουν κατάληξη .zip και περιέχουν ένα ή περισσότερα άλλα αρχεία, τα οποία έχουν συμπιεστεί. Το πιο δημοφιλές πρόγραμμα για την δημιουργία/εξαγωγή αρχείων zip είναι το WinZip. Τα σύγχρονα προγράμματα διαχείρισης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (mail servers) πολλές φορές δεν επιτρέπουν μεγάλα αρχεία να επισυνάπτονται σε μηνύματα αν δεν είναι ζιπαρισμένα.

ΠΗΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

https://users.isc.tuc.gr/~nispanoudakis/Lexiko.html

(Copyright Νικόλαος Σπανουδάκης, 2023)